Iedereen kent de betoverende muziek van de opera De toverfluit. Lang niet iedereen kent het verhaal… Prins Tamino van Bourbon-Parma reist terug naar zijn geboortestad om zijn zuster te bezoeken. Van zijn familie is niet veel meer over: wie niet gesneuveld is onder de guillotine, is door Napoleon Bonaparte verjaagd. Tamino legt zijn hoofd te slapen in Parma maar ontwaakt in het Rijk van Dag en Nacht, waar de Koningin van de Nacht hem op hartverscheurende wijze verzoekt om haar dochter te redden. Tamino gaat op pad, geholpen door de montere vogelvanger, en zal spoedig ontdekken dat hij meer wortels heeft in het Rijk dan hij gedacht had – en dat hem daar wellicht een betere toekomst wacht dan in het achttiende-eeuwse Europa. Maar kan hij zijn vorige leven zomaar de rug toekeren?
Leuk, mooi sprookje in een modern jasje. Het pakte me niet zoals ik gehoopt had (Alle ingrediënten waren aanwezig), dus zou ongetwijfeld aan mij gelegen hebben. Ik legde mijn boek makkelijk weg, en dat is meestal geen goed teken, maar toch wilde ik graag weten hoe het verder ging, dus pakte ik mijn boek ook weer even zo veel op. Drie en halve *, afgerond naar boven
Met de Toverfluit heeft Rianne Werring een boek geschreven dat niet makkelijk in een hokje is te stoppen. Het is hervertelling, fantasy én historische roman ineen met een gedragen schrijfstijl die doet denken aan klassieke boeken van begin deze eeuw, maar die tegelijkertijd ook erg vlot is. Ik ging snel door dit verhaal heen. De basis van de Toverfluit is de opera van Mozart, dus liefhebbers van dit stuk moeten dit boek zeker eens oppakken. Rianne maakt van de scènes een geheel, met een bijzondere rol voor de schikgodinnen. Als je van opera, fantasy of historische romans houdt en eens wat anders dan anders wilt lezen: haal dit boek in huis.
De opera De Toverfluit van Mozart is mijn favoriete opera, alleen al door het verhaal. Ik heb jaren geleden op tv een verfilming van deze opera gezien, met Nederlandse ondertiteling, en ik vond het geweldig! Toen ik zag dat er een boek over deze opera geschreven was, moest ik het natuurlijk lezen!
Prins Tamino wordt door de Koningin van de Nacht op reddingsmissie gestuurd om haar dochter, die ontvoerd is door slechte Sarastro, te redden. Hij krijgt daarbij hulp van de praatzieke vogelvanger Papageno. Hun tocht is niet zonder gevaar en ze moeten ook nog eens diverse proeven doorstaan. Maar is de Koningin wel te vertrouwen? En hoe slecht is die vazal van de Zonnekoning?
Rianne Werring heeft de opera in boekvorm gegoten en is daarbij trouw gebleven aan de opera, met vertaalde teksten. Het verhaal leest lekker weg en voor mij kwam het allemaal heel bekend voor. Tamino is dapper, Prinses Pamina is een vrouw die weet wat haar te doen staat, terwijl Papageno voor de komische noot zorgt.
Het boek is denk ik niet voor iedereen geschikt, omdat het soms ietwat ouderwets in taal overkomt, maar voor wie de opera bekend is, is dit boek echt een must!
Als sopraan is de muziek van de Zauberflöte me natuurlijk niet onbekend. Welke sopraan droomt er niet van om ooit een loepzuivere hoge F af te leveren? Het zal in mijn geval vrees ik bij dromen blijven, maar ach. Ik ben echter minder bekend met het daadwerkelijke verhaal van deze opera. Dus toen ik dit boek ergens langs zag komen was ik ongelooflijk benieuwd! En toch heeft het nog wel even geduurd voor ik het daadwerkelijk kocht EN oppakte.
En wat ongelooflijk zonde dat ik er zo lang mee gewacht heb! Werring heeft echt een ongelooflijk mooi boek afgeleverd. Het is ongelooflijk goed en lekker geschreven en ondanks het feit dat het verhaal ietwat rommelig is, maar daar kan Werring niks aan doen, is Werring er echt ongelooflijk goed in geslaagd om mij als lezer mee te nemen in het verhaal en mij kennis te laten maken met deze kleurrijke personages.
Want de personages stelen wel echt de show. Het is duidelijk dat de personages ietwat karikaturaal zijn. Ze hebben een aantal eigenschappen die volledig uitvergroot en uitgespeeld worden en de echte diepgang ontbreekt. Werring is er echter wel in geslaagd om er net dat beetje meer van te maken dan pure karikaturen. En daardoor merkte ik dat ik de personages toch wel echt in mijn hart ging sluiten. Van Papageno tot de drie zusters van de nacht tot aan zelfs de Koningin van de Nacht.
Het plot an sich heeft wel wat van de bekende comedies van Shakespeare. Als in dat de personages een half boek lang naar elkaar op zoek zijn en door omstandigheden elkaar steeds mislopen. Daarnaast is het stuk doordrenkt met mijn favoriete vorm van drama: Dramatische ironie. Het is echter niet alleen maar een comedy. Er zit ook een bepaalde tragiek in deze karakters en dit verhaal en het is juist die combinatie die het verhaal zo interessant maakt dat het boek bijna niet is weg te leggen.
Werring schept met De Toverfluit een gedegen achtergrondverhaal voor één van de mooiste opera's ooit gemaakt. Als ik verstand had van opera, kon ik misschien wel zeggen dat het de mooiste opera ooit is, maar ik kan dat niet beoordelen.
Je merkt waar Werring zelf heeft mogen scheppen en waar ze gebonden was aan het verhaal. Het vlechten van de levensdraad, aanzet voor het verhaal, is prachtig beschreven. Langzamerhand vangen daarna de ontwikkelingen van de opera zelf aan en je merkt als lezer dat ze daar gebonden is aan het tempo en de wendingen van het oorspronkelijke verhaal. Dat deel was me te gehaast, maar dat is de schrijver niet kwalijk te nemen.
Ik heb vooral genoten van het personage Schikaneder, oftewel Papageno. Een man die zijn omgeving en de boodschappen van anderen altijd net in een ander perspectief ziet dan je verwacht en daardoor luisterrijke, openstellende antwoorden geeft. De naam Schikaneder komt niet uit de lucht vallen.
Lees dit boek om te ervaren wat Die Zauberflöte had kunnen zijn, als het libretto geschreven was geweest met een stevig plot.
Werring kiest voor een totaal bizarre premisse. Ze neemt Mozarts Die Zauberflöte, op zichzelf al geen overzichtelijk verhaal, en linkt het aan de echte geschiedenis van nét na Mozarts eigen tijd. Dat maakt het niet makkelijker. Het is een grote verdienste van de auteur dat ze er een aansprekend en begrijpelijk geheel van heeft weten te maken. Dat lukt haar niet in de laatste plaats door de toevoeging of invulling van nog een stapeltje extra mythologie. De schikgodinnen zijn in de opera afwezig (daar zijn het slechts “dienaressen”), maar krijgen een heel interessante hoofdrol in deze versie van het verhaal. Het werk van Mozart en Schikaneder (de librettist van de opera, die zelf in dit boek voorkomt op een slimme en verrassende manier) vertelt een sprookje boordevol symboliek uit de mythologie, de vrijmetselarij en een handvol andere bronnen. In zo’n verhaal moet je misschien maar niet verlangen dat alle motivaties, loyaliteiten en acties van de personages met elkaar in overeenstemming zijn en dat alle verhaallijnen volgens de wetten van de logica verlopen en bevredigend worden afgemaakt. Werring doet een poging om het verhaal “logisch” te maken, maar de materie is zo weerbarstig dat ze daar niet helemaal in slaagt. Er blijven de nodige plotgaten over. Desalniettemin zit het werk slim in elkaar met een mooie, verrassende twist net voor het eind. Inhoudelijk wisselen briljante passages (de beschrijvingen van magische rituelen, van gebouwen, van personages) en zouteloze paginavulling (inhoudsloze dialogen, boeketreeksachtige liefdesscènes, weinig interessante genealogieën) elkaar af. Gelukkig overheersen de prachtig beschreven en zorgvuldig vormgegeven scènes en de boeiende personages (jammer dat we zo weinig over de Moor lezen - krijgt hij een keer een eigen kort verhaal?). Erg jammer zijn wat onnauwkeurigheden in het boek. Schikaneder wordt meerdere keren verkeerd gespeld (Schikander), de Moor heet in de opera Monostatos en in dit boek MonostRatos. Phobos is een voorouder die vermoedelijk beter Phoibos had kunnen heten. De schrijfstijl is niet onprettig, maar ook niets bijzonders. Werring probeert regelmatig een voor haar wat te hoog gegrepen, lyrisch of geëxalteerd taalgebruik te bezigen, maar beheerst dat taalniveau net niet. Vooral de directe redes zijn vaak houterig. “Verklaar je nader” is niet iets wat iemand serieus zegt... Opvallend is dat ze zich zowel qua taal als qua verhaalopbouw meer thuis lijkt te voelen in de passages die je historische roman zou kunnen noemen dan in de sprookjesachtige mythenwereld van Dag en Nacht. Drieënhalve ster, want ik heb me goed vermaakt met het lezen. Naar beneden afgerond vanwege de taalproblemen en de slordigheden.
EDIT (2022): De auteur heeft de foutjes uit het boek gehaald in de nieuwe druk en dus heb ik de waardering aangepast naar vier sterren.