The book of government: Or, Rules for kings : the Siyar al-muluk or Siyasat nama

by Nizam al-Mulk

The book of government: Or, Rules for kings : the Siyar al-muluk or Siyasat-nama of Nizam al-Mulk (Persian heritage series ; v. 32)

Genres: Politics, History, Islam, Nonfiction, Philosophy, Literature, Iran

264 pages, Hardcover

First published January 1, 1091

About the author

ابوعلی حسن بن علی بن اسحاق طوسی شناخته شده به خواجه نظام‌الملک طوسی (۲۸ مهر ۳۹۷ تا ۲۲ مهر ۴۷۱) (متولد ۴۰۸ هـ.ق، طوس، کشته شده در صحنه کرمانشاه به دست یک باطنی ۴۸۵ هـ.ق) وزیر نیرومند دو تن از شاهان بزرگ دوره سلجوقیان، آلپ ارسلان و ملکشاه یکم در ایران بود.

خواجه در ۲۱ سالگی با انحطاط سلطنت غزنوی و هجوم ترکمانان سلجوقی به خراسان به خدمت سلجوقیان وارد شد. وی نیرومندترین وزیر در دودمان سلجوقی بود و سلجوقیان نیز در زمان وی به اوج نیرومندی رسیدند. او ۲۹ سال سیاست درونی و بیرونی را رقم می‌زد. وی از بزرگ‌ترین پیشگامان توسعه فرهنگی بعد از حمله اعراب بود و مدارس زیادی به نام نظامیه تأسیس کرد که نظامیه بغداد مهم‌ترین آنها بود

Abu Ali al-Hasan al-Tusi Nizam al-Mulk or Khwaja Nizam al-Mulk al-Tusi (خواجه نظام‌الملک طوسی in Persian; 1018 – 14 October 1092) was a celebrated Persian scholar and vizier of the Seljuq Empire. He was also for a short time the sole ruler of the Seljuk Empire.
Born in Tus in Persia (Iran), and initially serving the Ghaznavid sultans, Nizam ul-Mulk became chief administrator of the entire Khorasan province by 1059 AD.

From 1063, he served the Seljuks as vizier and remained in that position throughout the reigns of Alp Arslan (1063-1072) and Malik Shah I (1072-1092). He left a great impact on organization of the Seljuk governmental bodies and hence the title Nizam al-Mulk which translates as "the order of state". He was pivotal figure who bridged the political gap between both the Abbasids and the Seljuks against their various rivals such as the Fatamids and the Buyids.

Aside from his extraordinary influence as vizier with full authority, he is also well-known for systematically founding a number of schools of higher education in several cities, the famous Nizamiyyah schools, which were named after him. In many aspects, these schools turned out to be the predecessors and models of universities that were established in Europe.

Nizam ul-Mulk is also widely known for his voluminous treatise on kingship titled Siyasatnama (The Book of Government). He also wrote a book titled Dastur al-Wuzarā, written for his son Abolfath Fakhr-ol-Malek, which is not dissimilar to the famous book of Qabus nama.

Nizam ul-Mulk was assassinated en route from Isfahan to Baghdad on the 10th of Ramadhan of 1092 AD. The mainstream literature says he was stabbed by the dagger of a member of the Assassins (Hashshashin) sent by the notorious Hassan-i Sabah near Nahavand, Persia, as he was being carried on his litter. The killer approached him disguised as a dervish.[citation needed]

This account is particularly interesting in light of a possibly apocryphal story recounted by Jorge Luis Borges. In this story a pact is formed between a young Nizam ul-Mulk (at that time known as Abdul Khassem) and his two friends, Omar Khayyam and Hassan-i-Sabah. Their agreement stated that if one should rise to prominence, that they would help the other two to do likewise. Nizam ul-Mulk was the first to do this when he was appointed vizier to the sultan Alp Arslan. To fulfil the pact he offered both friends positions of rank within the court. Omar refused the offer, asking instead to be given the means to continue his studies indefinitely. This Nizam did, as well as building him an observatory. Although Hassan, unlike Omar, decided to accept the appointment offered to him, he was forced to flee after plotting to dispose Nizam as vizier. Subsequently, Hassan came upon and conquered the fortress of Alamut, from where he established the Assassins.

Another report says he was killed in secret by Malik Shah I in an internal power struggle. Consequently, his murder was avenged by the vizier's loyal academics of the Nizamiyyah, by assassinating the Sultan[3] . The account is disputed and remains a controversy because of the long history of friendship between Malik Shah I and Nizam.

Another report says that he was assassinated with Malik Shah I in the same year, after a debate between Sunni and Shi'a scholars which was prepared by him by the orders

Reviews

[Sara · Rating 5 out of 5]

شاید بشه گفت کتاب سیرالملوک یا سیاست‌نامه از خواجه نظام‌الملک طوسی، از لحاظ سیاسی هم جایگاه مهمی داشته ولی یکی از پندنامه‌های دوران سلجوقیه که بیشتر بخاطر مدل روایات و نوشتارش جذاب شده. کتاب دارای یه سری توصیه‌های اخلاقی، سیاسی، و مدیریتی برای شاه و فرمانرواهاست. 

از مدل نوشتار و زبان کتاب همین اول بگم که بسیار زیبا و روان و بدون پیچیدگی لغوی و تکلفه. خیلی صریح و مستقیم حرف‌ها رو نوشته و با اینکه با متن بسیار زیبایی روبه‌رو میشی، اصلا حس نمیکنی متن سختی داری میخونی و لغات و عبارات سخت و پیچیده استفاده نکرده. هرچند خیلی مشتاقم که بتونم یه سری لغتش رو تو استفاده روزمره‌ام‌ وارد کنم ولی احتمالا شدنی نیست.:)))

سیرالملوک از پنجاه فصل تشکیل شده که هر فصل اسمی من‌باب توصیه و پند مربوطه داره، بعد پند رو نوشته و برا برخی فصول بعد از نوشتن این‌ها حکایت‌هایی تاریخی( با اسم اشخاص تاریخی) جهت تحکیم موضوع مورد بحث و بیان اهمیتش آورده.

حالا موضوعاتی که بحث میکرد یه طیفی از مسائل سیاسی و حکومت داری(چگونگی اداره مملکت، وظایف پادشاهان و امثالهم)، مردم داری(عدالت و قضاوت، امنیت و نظم اجتماعی)، اخلاقیات(اخلاق سیاسی، پرهیز از طلم و فساد، توصیه به بردباری) تا اهمیت مشورت و بهره‌گیری از خرد و بیان نقش دین در امور زندگی و حکومتی( و نقش فقهای دین) رو شامل میشد.

بخش زیادی از کتاب به نصایح اخلاقی به حاکمان اختصاص دارد؛ از جمله پرهیز از طمع، ظلم، و خودخواهی و خیره سری. یه تاکید زیادی بر عدالت داره . از اون طرف اشاره های به نقش دین می‌کنه.
قسمت‌هایی بر اهمیت داشتن وزرای خردمند و وفادار تاکید میکنه و در ارتباط با خطرات احتمالی هشدار می‌ده. همچنین تاکید می‌کنه که قدردان خوبی باش.
حتی توصیه‌هایی برای بهبود ساختار دیوانی حکومتی هم کرده بود. کلا جالب بود که راهکار های عملی زیادی میداد. انگار نظام‌الملک میخواسته هرچی از سابقه کار به عنوان وزیر یاد گرفته بوده رو انتقال بده و اون گوشه کنار ها یکم اتفاقات تاریخی رو به شیوه ای که دوست داره و مورد پسند میدونه، ثبت کنه.

البته همین موضوع که یه وزیر از موقعیت اجتماعی بالا کتاب رو برای افراد همین طبقه بالا نوشته، باعث میشد که کتاب خیلی به درد سایر افراد نخوره و شاید بشه گفت یکم پندنامه تخصصی‌تری بکنتش.
شاید چون تازگیا قابوس‌نامه خوندم و تو اون به مسائل عامی تری پرداخته بود، داره این مقایسه برام شکل می‌گیره. 
اما مثلا از چیزایی که کتاب داشت ترتیب جلوس برا پادشاه و مقام دادن به غلامان و سفره چیدن و پذیرایی و برخورد با قاضی و ... بود که خب به درد همه نمیخوره دیگه. 
اما اینا هیچکدوم دلیل نمیشه سراغ خوندن متن جذابش و حکایت‌های گاها بامزه‌اش نریم.

کتاب رو با همراهی رویا، مهرداد، علی، یکم ندا و یه مقدار خفیف‌تری دانیال خوندیم. مهرداد تو ریویوش کتاب و نویسنده رو خیلی دقیق‌تر بررسی کرده. تا زمانی که اینو نوشتم بقیه بچه‌ها براش ریویویی ننوشتن. ولی جهت کسب اطلاعات بیشتر به سایر ریویوها ارجاعتون میدم و پیشنهاد میکنم کتاب رو بخونین. خیلی خوش میگذره.

دی ۱۴۰۳

[فؤاد · Rating 3 out of 5]

وقتى يعقوب ليث صفارى، به علت خيانت سرداران سپاهش از خليفه ى عباسى شكست خورد، به اهواز عقب نشينى كرد. شديداً بيمار شد و اميدى به زنده ماندنش نبود.
در اين حال خليفه به او قاصدى فرستاد كه من تو را بخشيدم، از جنگ دست بردار.

يعقوب قاصد را گفت: "برو و خليفه را بگوى كه من مردى رويگر زاده ام و خوراك من نان جوين و تره و پياز بوده است. اين پادشاهى را از عيارى و شيرمردى به دست آورده ام، نه از پدر ميراث دارم و نه از تو يافته ام... و اگر در اين جنگ پيروز نشوم، به خوردن نان جوين و تره و پياز بر مى گردم..."

[Ali · Rating 4 out of 5]

خب خب
این اولین کتاب ۲۰۲۵ بود و خوشحالم که خوندمش. از اون دست کتابایی بود که فکرش رو هم نمی‌کردم برم سراغش ولی از اون جایی که آدم بسیار سست‌عنصری هستیم قاطی هم‌خوانی شدم و خوشحالم که خوندمش.
مهرداد و سارا ریویوهای خوبی واسه این کتاب نوشتن و من حرف جدیدی ندارم. تجربه خوبی بود و دید مناسبی از اون زمان ایران بهتون میده و نثر زیبا و گاها طنازی هم داره.
مرسی از بچه‌های هم‌خوانی. مهرداد، سارا و رویا که همیشه پایه و همراهن.

[Atefe Dtr · Rating 4 out of 5]

کتاب رو با چند تصحیح خوندم: فصل‌هایی از جعفر شعار، فصل‌هایی از اقبال و بیشتر از محمود عابدی. (عابدی بهتره) ازجمله معدود متون منثور کهنیه که از خوندنش واقعاً لذت بردم. زبانش ساده و روانه و پیچیدگی دشواری نداره. مبتنی است بر نظرات و نصایح خواجه به ملک‌شاه و حکایت‌های تاریخی. چند بیت هم شعر داره که بیشترش از عنصریه. هرچند که اغلاط تاریخی هم زیاد داره ولی اصولاً کتابش تاریخی نیست و بیشتر نقشی تعلیمی [بخونید تعریضی] داره.
کتاب به دستور ملک‌شاه سلجوقی نوشته شده، در 50 فصل. یه بار استادم گفت انگار ملک‌شاه، با این دستور خواجه رو دنبال نخود سیاه فرستاده‌ که خب نخود سیاه نابی هم دراومده به نظرم. خواجه متوجه قدرت گرفتن و خطر اسماعیلیه شده بود، اما ملک‌شاه نه. (سلجوقیان سنیِ حنفی بودند و خواجه سنیِ شافعی) برای همین در کلِ اثر خیلی به سبعیه (همون اسماعیلیه) و شیعه می‌تازه و حکایت میاره و یه جاهایی شاید جعل می‌کنه. به ملک‌شاه هم تیکه زیاد میندازه و حتی به دو شاخه‌ی دیگه‌ی اهل سنت هم یه طعنه‌ای می‌زنه (به مالکی و حنبلی). در آخر اینکه مسئله‌ی کتاب قدرته، هرچند در ظاهر مسئله‌‌ی اصلی دینه (نزاع شیعه و سنی یا دقیق‌تر بگم سنی با اسماعیلیه)، اما خب همه‌ش به قدرت برمی‌گرده مثل روایت‌های تاریخ بیهقی.
.
چند تا چیز برای خودم نوشتم شاید به کار شما هم بیاد:
ترتیب خلفای اسلامی: راشدین، اموی، عباسی، فاطمی
شاخه‌ی چهارگانه‌ی اهل‌سنت: شافعی، حنفی، مالکی و حنبلی
دو شاخه‌ی اساسی شیعه: اثنی‌عشری، سبعیه
بنا بر قول خواجه اسماعیلیه در هر ناحیه اسمی داشت: حلب و مصر (اسماعیلی)/ قم و کاشان و سبزوار و طبرستان (سبعی)/ اصفهان (باطنی)/ بغداد و ماورالنهر و غزنین (قرمطی)/ کوفه (مبارکی)/ ری (خلفی)/ بصره (راوندی و برقعی)/ شام (مبیضه)/ گرگان (محمره)/ مغرب (سعیدی)

ایران بعد از حمله‌ی اعراب:
1. طاهریان در خراسان (منصوب‌شده توسط عباسیان-سنی)
2.همزمانیِ نسبیِ صفاریان در سیستان و شرق ایران (اعلام استقلال از عباسیان-سنیِ حنفی) با علویان در طبرستان (شیعه اثنی‌عشری بودند و مستقل از عباسیان و مخالفشان). هرچند خواجه ادعا می‌کنه یعقوب لیث، بنیان‌گذار صفاریان نوکیش اسماعیلی بوده.
3.سامانیان در خراسان و مناطق مرکزی ایران (رسمیت دادن به خلافت عباسی، سنیِ حنفی)
4.غزنویان در خراسان و شمال هند (رسمیت دادن به خلافت عباسی، سنیِ حنفی)
5.سلجوقیان (عصر خواجه) (عملاً قدرت واقعی خلافت عباسی را در دست داشتن و خلفای بغداد به نوعی حکام دینی و تشریفاتی شدند- سنیِ حنفی)
6.آل بویه یا دیالمه در فارس، عراق و بخشی از خراسان (هم‌عصر با سامانی، غزنوی، سلجوقی- شیعه‌)
با همین چند خط می‌شه متوجه شد که خواجه به چه کسانی تاخته و چه کسانی رو ستوده.
در نهایت اینکه بالاخره تونستم [تا حد زیادی] روابط حکام ایران با عباسیان و شکل‌گیری اسماعیلیه رو متوجه بشم:) می‌دونستم‌ها، اما تازه برام جا افتاد.

[Behzad · Rating 4 out of 5]

ملکشاه سلجوقی از خواجه نظام الملک می خواد که "از سیر نیکو، از آنچه پادشاهان را، از آن چاره نباشد" براش بنویسه و بهش بده. نظام الملک سی و نُه باب آماده و به شاه تقدیم میکنه. شاه ازش میخواد کتاب رو از حالت اختصار خارج کنه و توضیحات و حکایات و نمونه های بیشتری برای هر مورد در کتاب بیاره، بنابراین نظام الملک کتاب رو به پنجاه باب میرسونه.
از جمله نکات مثبت کتاب میشه به نثر بسیار زیبا و ساده و روان و همه فهم اون اشاره کرد؛ نثری که در کتاب های درست نویسی و دستور و زبان فارسی نمونه های زیادی ازش آوردن برای الگو قرار دادنش. این نثر باعث میشه که کتاب رو تند و ساده بخوانیم و پیش بریم. نکتۀ مثبت دیگر حکایت های جالبی است که برای توضیح هریک از پنجاه اصل معرفی شده میاره آقای نظام الملک؛ حکایت هایی گیرا و پر کشش و آدم رو وا میدارن بخوانه و بره جلو و ببینه آخرش قراره چی بشه. اغلب حکایت ها دعوت میکنن به مردم داری و مدارا و عدالت و کنترل خشم و راستگویی و درستکاری و غیره. و در اکثر موارد هشدار میدن به حاکم و زبر دست که با زیر دستان نیک رفتار کنه که اگر نکنه می شود آنچه شدنی است. از جمله حکایت های مورد علاقۀ خودم داستان مردی است که امیری ترک از او سکه های طلا به قرض میگیره و بعد قرضش رو پس نمیده. مرد نزد درویشی میره و درویش او رو به یک درزی و کفشگر ارجاع میده. درزی میگه برو به امیر بگو فلان کس گفت سکه های منو بده. اگه نداد بیا پیش من. مردک میره و امیر بلافاصله سکه هاش رو میده. مرد میاد پیش درزی و میگه چی شد که یه امیر گردنکش به حرف درزی ساده ای مثل تو گوش داد؟ و درزی داستان اذان بی وقت رو براش میگه. که برای خوندن خود داستان باس برید سراغ کتاب.
و بزرگ ترین نکتۀ منفی کتاب سیاست نادرستش است به نظر من. یعنی همون نکته ای که اکثر آثار ادبیات کهن ما رو ناپذیرفتنی میکنه از دید من. در اکثر داستان ها – علاوه بر اینکه تأکید میشه زبر دست باید حال زیردستان رو در یابه و آزار و اذیت نکنه – به مردم گوشزد میکنه نویسنده که خداوندگار و پادشاه یگانه فردی است که حق داره به همه کس دستور بده و دستور او هرچه باشد باید گردن نهاد و پذیرفت. و خب یه جورهایی یه فرهنگ ارباب و رعیت و چوپان و گلۀ محض رو داره ترویج میده که یه جورهایی تبدیل شده به فرهنگ و سنت رایج در ایران. و در همین راستا میاد و بسیار جانبدارانه از مزدک و جنبش او میگه، که با آنکه خیلی در مورد مزدکیان نمیدونم، حس میکنم یک سوی ماجرا رو نگفته و یا اینکه در واقع فقط به روایت فاتحان دسترسی داشته و بنابراین همون رو هم بیان کرده. نکتۀ منفی دیگر دید منفی نسبت به زنانه. که یکی از باب های کتاب کلا به همین موضوع اختصاص داده شده و داستان سودابه و سیاوش رو آورده و با ارائۀ خوانشی که همه از این داستان شنیدیم، سودابه رو مقصر میدونه در نهایت به این نتیجه میرسه که سودابه باعث بدبختی و ویرانی دو کشور و هزاران نفر شد. یا یه حکایت دیگه میاره که در اون مردی که با زنش مشورت میکنه چطور نگون بخت میشه و بعد توبه میکنه و میفهمه که هرگز نباید با زنان مشورت کرد.
در کل کتاب کم حجم و روان و ساده و خوبی است و ارزش یک – یا حتا چند – بار خواندن رو داره.

[Yasin S. · Rating 4 out of 5]

Eğer bu tarz kitapları okumaya heves ettiyseniz Machiavelli'nin Prens'i ile birlikte okumanızı tavsiye ederim.

Doğu ve batı siyasetinin iki farklı bakış açısından kültürlere dair öğrenilebilecek çok şey var. Nizamülmülk başarılı bir doğu siyasetçisi olarak siyasette doğruluk, adalet, dürüstlük ve alçakgönüllülük ile ilgili kesinlikle taviz vermezken Machiavelli'nin bunları sadece çıkar getirecekse kullanmayı salık vermesi doğu ile batı siyaseti arasındaki en büyük temel kontrastı oluşturuyor. Prens'in ahlakı siyasetten ayıran yapısı Siyasetname ile tamamen zıt.

Kitapta ilginç bazı konular şöyle;
*Nizamülmülk her ne kadar İslam devleti yönetse de sık sık hükümdarın şarap ziyafetlerinden bahsetmesi ve hatta şarap sofrası kurulumuna ayrı bir bölüm ayırması ilginçti.
* Kadınlara karşı baya acımasız yorumlarda bulunması bir çok kişiyi rahatsız edebilir. Bunu savunmak amacında olmasam da kitabın yazıldığı dönemde Avrupa'da bir çok kadının belki daha kötü muamele gördüğü ve hatta yakıldığı da akılda tutulmalı.
*Kitapta Aristo ve İskender'den hep övgüyle bahsedilmesi de o dönemin İslam bilginlerinin Antik Yunan felsefesi ve bilimine ne kadar hakim olduğunu gösteriyor.
*Kitabın nerdeyse üçte birini mezhep kavgaları ve şii ve rafızilere karşı şiddetli mücadelelere ayırması biraz sıkıcı. Belki de o dönemde en büyük siyasi tehdit mezhep çatışmalarıydı.

Kitap nerdeyse bin yıllık da olsa bugünün siyasetçilerinin bu kitaptan alması gereken çok fazla ders var. Özellikle servet düşkünlüğü, adaletsizlik, liyakatın önemi ve siyasi sorumluluk anlamımda.

[Hafsa Yusuf · Rating 3 out of 5]

كتاب سير الملوك أو سياست نامه، تأليف نظام الملك الطوسي، وزير السلاجقة المشهور (408-485ه)، ترجمه عن الفارسية الدكتور يوسف بكار، ونشرته دار المناهل (بيروت – لبنان).
كتب نظام الملك هذا الكتاب بناءً على طلب سلطان السلاجقة ملكشاه. والكتاب مكون من خمسين فصلاً. كل فصل له عنوان يوجز محتواه. يبدأ الفصل بتوجيه واضح ويعلله ويبرره، ثم يؤكد عليه بذكر قصة أو أكثر أو أقوال ومرويات تؤكد ما يرمى إليه (بعض الفصول ليس بها قصص)، ثم يختم الفصل بإعادة صياغة التوجيه بإيجاز والتأكيد عليه (بعض الفصول تختم بالقصة).
نظام الملك رجل مسلم مؤمن ومتدين، ولعقيدته الصحيحة أثر جلي في حياته وعمله وكتابه. ويضع هذا الوزير (العدل) أساساً للحكم وتثبت السلطان.
إلا أن -للأسف- نظرته للمرأة سيئة ومجحفة، ولا تتلائم مع بقية أعماله الخيرة!

** أنصح بقراءة كتاب: الأمير لماكيافللي، مع كتاب: سير الملوك (سياست نامه)، لنظام الملك الطوسي، وذلك لملاحظة الفرق بين العقلين فالكتابين! حيث أن الرجلين لهما موقع متشابه في الدولة وكتبا كتاب متشابه (إلى حد ما) في الهدف. فمن الجميل أن نرى كل واحد مهما (مع اختلاف العقيدة والفكر) كيف يرى الأمور وكيف يزنها وكيف يُنَظْر وكيف يَنْصَح. هناك آخرين كتبوا في ذات الموضوع مثل الإمام أبو حامد الغزالي في كتابه: التبر المسبوك في نصيحة الملوك، ولكن الإمام الغزالي ليس في سدة الحكم وإنما عالم. أما نظام الملك وماكيافللي، فكلاهما من كبار رجالات الدولة ومن الموجهين لسياسة الحكم فيهما، وقد كتبا كتابا في ذات الموضوع ورفعوه للحاكم، كل في زمن مختلف مع حاكم مختلف، وكل يدين بدين مختلف، لذا فمن الجميل قراءة الكتابين معاً والنظر في أوجه الاختلاف أو الاتفاق.. إن وجدت!!

[مجید اسطیری · Rating 4 out of 5]

و شنیدم که در غزنین خبازان در دکانها بستندی و نان نایافت شد و غربا و درویشان در رنج افتادند و به تظلم به درگاه شدند و پیش سلطان ابراهيم بنالیدند. فرمود تا همه را حاضر کردند. گفت چرا نان تنك كردند؟ گفتند هر باری گندم و آرد که در این شهر می آرند نانوایان تو میخرند و در انبار میکنند و میگویند فرمان چنین است و ما را نمیگذارند که یك من آرد بخریم. سلطان بفرمود تا خباز خاص را بیاوردند و زیر پای پیل افکندند. چون بمرد بر دندان پیل ببستند و در شهر بگردانیدند و بر وی منادی میکردند که هر که در دکان بازنگشاید از نانبایان، با او همين کنیم و انبارش خرج کردند. نماز شام بر در هر دكانی پنجاه من نان بمانده بود و کسی نمیخرید.

حکایت بالا در کتاب ارزشمند #سیاست_نامه اثر وزیر دانشمند و حکیم سلجوقیان #خواجه_نظام_الملک آمده است که امروز سالگرد ترور او به دست #حشاشین است.

خواجه نظام الملک که در ترویج علم و حکمت و مبارزه با خشونت اهتمام داشت مدارس فراوانی در شهرهای ایران بر پا کرد که همگی به نام او #نظامیه خوانده میشدند.

از جمله مفاخر تربیت شده در این مدارس میتوان شاعر بلندآوازه ایرانی #سعدی را نام برد که خودش در بیتی از باب هفتم کتاب گران سنگ #بوستان که به موضوع معرفت اشاره دارد میگوید:

مرا در #نظامیه ادرار بود
شب و روز تلقین و تکرار بود

از همین بیت برمی آید که این مدارس علمیه طلاب را با هزینه دولت بورسیه میکرده اند. (ادرار: مقرری)

باری، مرور این حکایت در لزوم مجازات عمال خطاکار حکومتی به اشد وجه در زمانه ما میتواند عبرت آموز و غبطه انگیز باشد.
من فقط سال 91 توفیق داشتم به بهانه کنکور ارشد با این کتاب مانوس باشم مدتی

[Mustafa · Rating 4 out of 5]

Dünyanın pek fazla değişmediğini hissetiren, okurken kendinizi gündemin içinde bulacağınız güzel bir kitap.

Son sayfalarında yer alan şu cümle beni çok etkiledi;

" Hükümdar düşmanlarla sonrasında barış olacağını hesap ederek savaşmalı, savaşı göz ardı etmeyecek şekilde barışlara girişmeli. "

[Turkan Ahmadova · Rating 4 out of 5]

"Səmərqənd" (A.Maalouf) ilə başlayan, "Ələmut" (V.Bartol), bir çox tarixi məlumat və araşdırma ilə davam edən Ömər Xəyyam, Həsən Sabbah və Nizamül-Mülk üçlüyünün möhtəşəm hekayəsini bu kitabla bitirdim.
Səlcuqlu imperiyasının hökmdarının tapşırığına əsasən vəziri Nizamül-Mülk tərəfindən yazılan əsər "bir hökmdar necə olmalıdır?" sualına ətraflı cavab verir. Baxmayaraq ki, 1000 illik kitabdır, hökmdara verilən tövsiyələr tarixi hadisələr, hekayələr və hədislərlə əsaslandırıldığına görə olduqca təsirlidir.
Makiavelli yoxsa Nizamül-Mülk deyə soruşsalar, "insan qalmağı bacarmaq" düşüncəsi ilə ikincini seçərdim)

[Jafar · Rating 2 out of 5]

من خلال خبرتي الذاتية اصبحت أعلم بانه متى ما طالت قرائتي لكتاب فأنه بلا شك مليء بالنواقص و العيوب و المهاترات ,لا أقول هذا عبثاً أو تحيزاً لفكر أو مبدأ أو قضية أو نتيجة لنرجسية داخلية اثرت قراءة ما يميل مع هواها .

اما بعد فانه و للأسف الشديد و برغم التحقيق الرائع و المراجع و الترجمة النزيهة الموجودة في هذه الطبعةبالذات من "سياسة نامة " الا انني و رغم عشقي للتاريخ و سير الأولين لم أجد نفسي الا مجبرة على اتمام هذا الكتاب و افتعال الطرق النفسية الملتوية لكسر ظلال الملل التي القيت عليها اثناء قرائتي له.


الكتاب بمنتهى البساطة – و بغض النظر عن التحريف الذي حدث لأصله ان كان قد حدث أساساً – مليء بالأخطاء و المغالطات التاريخية ,كما انهم يعبر بشكل واضح و صريح عن فكر" نظام الملك" الداعي لهلاك كل مخالف ومعارض ! و الاستهزاء بكافة الأديان و الطوائف و المذاهب و الملل و اعتبار نفسه و قومه هم المرجع الأعظم لحكم العالم ضارباً بعرض الحائط المحظورات الدينية و تحليلها لسلاطين آل سلجوق تارة و ذاماً و داعياً لتطبيق الشريعة الأسلامية و أحكامها على كل مخالف !
ما اثار استيائي حقاً بأن كتابه هذا كان يفترض به ان يكون مرجعاً للحكم و التشريع و ادارة البلاد لآل سلجوق لكنني ارى بأنه لا يرقى الى هذا الوصف و ان كان اختيار "ملك شاه " لهذا الكتاب دون سواه ما هو الا دليل على الضعف الفكري و السياسي الذي كان محيطاً بآل سلجوق و تغول "نظام الملك " و حاشيته في القصر و في المملكة .


و لكي أكون عادلاً في الوقت ذاته فان احدى الفوائد التي جعلتني اتابع قراءة "سياسة نامة " هو امتلاءه بأسماء أعلام لم أكن اعلم عنهم شيئاً بسبب تغييب متعمد أو غير متعمد في تاريخنا لأسماء هؤلاء الأعلام الذي كان لهم اثر كبير في تحديد شكل و هيئة منطقة الشرق الأوسط الحالية عدا عن دورهم و دور غيرهم في تحديد الشكل الحالي للدين الأسلامي .

في نهاية مراجعتي اعتقد بأنه لا ضرر من قراءة هذا الكتاب ما دام عقل القاريء و فكره منفتح و متقبل للطرف الآخر و قادر على التمييز بين الحق و الباطل و بين المغالاة في الكره و قول الحق ,عدا عن ذلك فقد يزيد هذا الكتاب من سعار بعض – أشباه المثقفين – للفكر الطائفي الحاقد المتغول الذي لا يرى ضرراً او حرجاً في ضرب أعناق العباد و استباحة الأعراض و البلاد من دون وجه حق أو في أفضل الأحوال تحت ما يسمى اليوم "بالشماعة الدينية " لتحقيق مآربه

[Hamid Isfahani · Rating 3 out of 5]

نویسنده مدّتی پس از نوشتنِ سی‌ونه بخش برای کتابش، یازده بخش بر آن اضافه کرده است که ای کاش این کار را نمی‌کرد. بخش نخست نثرِ دل‌نشین و حکایت‌های بانمک داشت،امّا بخشِ دوم، که عقایدِ ناپسندِ نویسنده را آشکار می‌کرد، خسته‌کننده و گاه عذاب‌آور بود. نگاهِ ابزاری به زن،‌ نفرت از هر کسی که بر نظامِ خودکامه شورش کند، و تعصّبات شدیدِ دینیِ نویسنده، که هر که را شافعی و حنفی نباشد مایه‌ی فساد می‌شمرد و بدترین‌ها را به او نسبت می‌دهد، احساسِ‌ خوشایندِ مطالعه‌ی نیمه‌ی نخستِ کتاب را تا حدودِ زیادی از بین می‌برد.
در حکایات بخش دوم که بر خلافِ بخش نخست گاهی در هم تنیده می‌شود و ذهن را خسته می‌کند، اشتباهاتِ تاریخیِ نویسنده نیز بیشتر می‌شود. اشتباهاتی که البتّه اگر ضمیمه‌ی انتهای کتاب نیود، من نمی‌فهمیدم.
و عجب که باید روی نسخه‌ی «عربیِ» این کتاب ویرایشِ فارسیِ آن را اضافه می‌کردم.
تمّت فی روز آخر سال 93 بالأخره :)

[Yusuf Slm · Rating 5 out of 5]

Bir evde varsa dü zen olma o evde düzen/
iki avrat varsa süpürülmemiş kalır hane/
hele iki reisvarsa hane mane hikaye

[Farhad]

از متوني كه به هر حال چون مانده از گذشته است خواندن آن گوشه هايي از تاريخ ميهن را روشن مي كند.كتاب را يك ايراني نوشته كه خود دشمن را سوار بر گرده ايرانيان ديگر نموده است،تيغ به دستشان داده تا ايراني ها را كشتار و سركوب كنند و يادشان داده است چگونه از ايراني بهره بگيرند.
از اين رو خواندنش مهم تواند بود

[Alaa Alawneh · Rating 1 out of 5]

خليط من القصص غير الموثقه والاساطير وحتى الاحاديث النبويه وقصص الاولين التي لا سند لها يرويها الوزير نظام الملك مليئه بالتعصب المذهبي والعرقي والطبقي

[Yasmeen · Rating 5 out of 5]

ستؤول إلى حكاية وذكر ولو شدت سريرك في السماء
ولن يبقى منك سوى الذكر ولو تمنطقت بالثريا
فحاول أن تخلف ذكراً حسناً ما دمت ستؤول ذكراً
واسع في أن تكن حكاية جيدة ما دمت ستصير حكاية

[Nurlan Mustafayev · Rating 4 out of 5]

The book argues that peace and stability in the state depends on how a state is governed. The author argues the state should be governed by sharia law and ‘good/just governance’ (in modern parlance). If the state governance and offices are filled with incompetent people, if they wield too much powers and grab many posts, there will be injustice and chaos and the ruling elite will fall. In fact, he complains a lot about the corruption and many incompetent people in Saljuk empire's government.

The essence of his book is that justice and laws should prevail and no one life, property should be violated. The Sultan’s job is to protect its subjects against such violations. In my reading, it puts too much emphasis upon the ‘personal qualities’ of the prince rather than the superiority of laws (sharia law) or institutions, which is somewhat understandable.

There are many points in Siyasatname which are similar to Machiavelli’s Prince (e.g. how should prince behave, what principles he should follow, etc). However, unlike the Prince, it is does not give ‘strategic advices’ as to how to hold on power, etc. Having said that, the book did not sound a moralistic book to me at all. It describes many stories where the king (sultan) kills his opponents (political, religious, etc) in mass, which should be an exemplary behavior in similar situations.

Religion (Sunni Islam) is the essence of the state and the state should not allow any (unconventional) major religious sects to spread such ideas as this would end in state’s collapse. He did not advice giving women, religious minorities (Christian, Jews, Shia, etc) a major role in government, if there are competent Muslims to fill up such jobs.

[Saif Al Dabbagh · Rating 3 out of 5]

كِتاب مليئ بالعِبَر و الحِكَم و قِصص حصَلَت مع قدامى السلاطين و المُلوك.
نَعَم يُصَنّف هذا الكِتاب بالدُستور في ذلِك الزَمان و مَن أخذه مِن الحُكّام و طبّق مافيه مِن نصائِح و أحكام لَعَرِفَ كيفَ يحكُم شعبَه بما يرضي الله ، و لكن من بهذا الزمان يهتَم الى رِضاء الله الكُل يبحَث عن رِضاء جَيبُه و من هوَ أعلى مِنه... جميع حُكّام العَرب محكومين...

و ذُكِرَ بهذا الكتاب عن الطوائِف و المِلل المجوسيّة و المُنفَلِقة عنها و عن أمثالِها من أُمم و كيف حاوَلت التحَكّم بنظام الدولة و لكِن من خوف الحُكّام الصالحين على دولَتهم و بذكائُهم عرِفوا كيف يخرُجون من هذا المأزِق.
صلاح الحاكِم يَدُل على صلاح بِطانَتِه و من هُم تحتَ ولائُه...

مِن الشخصيّات الحاكِمة الّتي تم ذِكرها و تَحمِل كثير من الصِفات الرائِعة و اشتَهَرَ بحُكمه العادِل هيَ
السلطان محمود الغزنوي
ملك السّامانيين ألب تكين المُؤسِّس الأوّل للدولة الغزنويّة
سبكتكين (ناصر الدين) من غُلمان ألب تكين المُؤَسِّس الثاني للدولة الغزنويّة

و هنالِك شخصيّات كثيرة تمّ ذكرِها بهذا الكِتاب لها أثَر كبير على شعوب كثيرة عاشَت بعيدة عن الظُلم بِسَبب عدلِ حُكّامِها.

سوفَ يعود العدل يوماً ما كما ذُكِرَ بالأحاديث النبويّة و نسأل الله أن يتلطّف بنا من ظُلم الحكّام الى ذلك اليوم .

[Fahed Al Kerdi · Rating 4 out of 5]

The political notes of an important era, written by the man of that era. Perhaps, this was the first recorded experiment on writing the political creed in the Islamic civilization, like the ones we used to read by each retired politician, far away from the fiction of Amin Maalouf, about a man who had hold his own vision throughout his years-in-office.
Critically, this book is reviewing a bunch of Nizam Al Mulk's experiences, which considered a bold attempt to record the internal context of the Seljuk house in their prime. In addition, this book addresses the political conflicts against the opposite doctrines, such as "Assassins" or Al Batiniah.
This book is chaptered objectively, the author was moving from chapter to another by the subjects (not chronically), full of advises and instructions for the medieval kings.
If you would like to read about the pre-crusade era; the mind that gave the birth to the Zengid and Ayyubid dynasty, this book is highly recommended to you.

[Werevrock · Rating 2 out of 5]

Content is terrible. When compared to Il Principo of Machiavelli, Il Principo has way more substance. This book just says, be fair, be religious, and be frugal. There are also some stories which can be used to learn about political intrigues but that is all.

Most of the suggestions of this book are about killing and not trusting "the infidels" and how they are vile people who doesn't even follow the rules of the author's sect. Also he claims they want a form of communism and to share wives. He also accuses them of incest. There is also a long chapter about how women cannot be trusted and men must do the opposite of what women say.
Apart from these the author advocates being a proper Muslim (according to his sect's rules)

--------
Benim okuduğum tercümeyi(Bayburtlugil) beğenmedim. Bir çok eski kelime var. Okuyucunun rütbelere aşina olması bekleniyor. Onların ne olduğunu açıklamak için bir çalışma yapılmamış.

[Seda · Rating 2 out of 5]

Asla bitiremeyeceğim galiba, dediğim ve uzadıkça uzayan bir kitaptı. Birden okunması çok kolay değil. Selçuklulardan kalma eserler pek bilinmez bizde. Sebebiyse malum... Türkçe yazmamışlar. Fars kültürü o kadar baskın ki insan “yazık” diyor. Bununla birlikte Türk tarihi bakımından eşsiz bir eser. Melikşah’ın devletin durumuyla ilgili istediği bir rapor niteliğindeki Siyasetname, bir devlette ve yöneticide bulunması gereken özellikleri bölümler halinde sıralayıp açıklarken bunları destekleyen hikâye ve kıssalar barındırıyor. Bu arada da Nizamü’l-mülk’ün devlet yönetiminde ne kadar önemli bir yer işgal ettiğini görebiliyorsunuz. Bazı tespitler var ki bugünkü toplumumuzda yankısını buluyor. Pek de bir şey değişmemiş yani, dedirtiyor adeta insana. Kısaca, mutlaka okunması gereken bir kitap ama okurken zevk almayı beklemeyin, derim. Başka bir kitapla birlikte veya ara vererek okunabilir.

[G. · Rating 5 out of 5]

This small book is mentioned in passing in many histories of the Persian Empire. It's wonderfully applicable to anyone charged with some form of leadership. I don't think Machiavelli would have been qualified to write the introduction.

I pick it up and thumb through it from time to time and marvel at the sophistication and surety of Ancient Persia.

It costs over $100.00.

[Samet Celik · Rating 5 out of 5]

Siyasetçilerin, siyaset ile ilgilenen ve siyasete girmeyi planlayanların başucundan ayırmaması gereken muazzam eser.

[Mustafa]

ولنا فير سيرة الامم السابقة عبرة وخبرة نكتسبها.

[Elif · Rating 4 out of 5]

Kadınlar ve diğer mezhepler hakkında söylediklerine katılmıyorum ancak bir yönetici nasıl olmalı güzel anlatılmış.

[Ibtesam Abu Khalaf · Rating 2 out of 5]

بمقدمة المترجم الشيقة والشاملة خدعت وبدأت أقرأ سير ملوك السلاجقة الترك في بلاد ما وراء النهرين وعلاقتهم بالدولة العباسية. تاريخ فارسي لحقبة حكام ترك . افضل ما في الكتاب سرده لجميع وظائف الدواوين ورتب الموظفين والاقطاعين ومرتباتهم. إلا أن نظام العقوبات ظالم فكيف يعاقب جندي لحصوله على دجاجة من فلاح بالقتل? الافضل ان يسمى سيرة السلطان محمود ملكشاه ولم افهم أكان عادلا ام ظالما? فالكتاب مقسم بطريقة غريبة اما لوظيفة أو صفة حميدة والمشكلة تكمن بأن ما يليها لا قد يختلف مضمونه عن العنوان. ربما كانت مشكلة ترجمة أن التمسنا لهم العذر. اجمل ما قرأته فيه كان وظيفة النديم للسلطان إذ كان للسلطان نديم ترفيه يقول له"بخ واحسنت" ونديم نصح يقدم له النصح والمشورة . ما شاء على نديم الترفيه هذا ما كان ينقصنا الترف الذي أدخله علينا الفرس وانتشر عبر الترك العنصرين الذي ادخلوا الألقاب الرنانة التي ما أنزل بها الله من سلطان من: اغا وخواجا وخان وعميد وغيرها والتي أستمرت حقبة زمنية طويلة. نهايه الدولة العباسية جاءت على يد السلاجقة الترك في البداية ودمرها المغول أحد أجناس الترك في النهاية . وجاءت سير الملوك لتنقل لنا وصف حكم السلاجقة لبلاد المسلمين بالقوة إذ كان على حكام المدن الإسلامية ارسال أحد أقارب الحاكم المسلم ليكون رهينة عند السلطان مدة سنة كاملة ثم يقوم يتغيره بعد وصول قريب آخر ليكون مكانه ليضمن طاعة الحاكم للسلطان. سيرة ملوك الجبروت والدمار لعنهم الله.

[Legate of Suvla · Rating 4 out of 5]

Tarihimizin en yetenekli simalarından Nizamülmülk 'ün Büyük Selçuklu Sultanı Melikşah'ın dönemin vezirlerinden istediği devlet yönetimi hakkındaki mevcut sorunlar ve bu sorunların çözümüne yönelik önerileri istemis ve sadece nizamumülk'üm eserini beğenmiş, ötekiler ise zaten günümüze ulaşamamıştır. Bazı önerileri günümüzde geçerliliğini tamamen yitirmiş olsa da genel olarak baktığımızda Devlet nasıl yönetilir?'in cevabını gayet güzel vermektedir. Cihan Piyadeoğlu 'nun Sultan Alp Arslan kitabı ile güzel bir kombin olmaktadır.

[Zeynep · Rating 3 out of 5]

Bu kitap beklediğimden biraz farklıydı açıkçası.Genel olarak olması gerekenlere kısaca değinip kalan kısımları hikayeler üzerinden anlatmış.Ama bundan 1000 yıl öncesi için bir padişahın bir vezirden fikir alması demek çok büyük bir şey.Bu devirde bundan aciz olanlar var benim dediğim dedik diyenler açıp okusun ibret alsın.Yanlış politikaları,tek başına hareket etmeleri ülkeyi uçuruma sürüklüyor kimse de çıkıp Nizamülmülk ün yaptığına cüret edemiyor..21.yy dayız güya...

[Kadir · Rating 4 out of 5]

Refiklere selam olsun

[Kamarad Volksjäger · Rating 5 out of 5]

Muazzam