Mazzel tov

by Margot Vanderstraeten

Zes jaar lang begeleidt Margot Vanderstraeten de kinderen van de Schneiders bij hun huiswerk. Via dochter Elzira en zoon Jakov krijgt ze geleidelijk aan toegang tot de gesloten joods-orthodoxe wereld van dit Antwerpse gezin. Hier heersen religieuze wetten en eeuwenoude tradities die de Vlaamse studente maar moeilijk kan rijmen met de tijd: de jaren negentig. De joodse familie raakt bekneld tussen traditie en het moderne leven. Dat Margot bijvoorbeeld ongehuwd samenwoont met haar Iraanse vriend wekt achterdocht. Gaandeweg winnen – aan beide zijden – respect, nieuwsgierigheid en humor het van verontwaardiging en verwerping. Als de kinderen afgestudeerd zijn zal Vanderstraeten ze jaren later in Israël en New York bezoeken. Mazzel tov is een meeslepend en confronterend verhaal over opgroeiende kinderen in een modern-orthodox joods milieu, gezien door de ogen van een niet-joodse jonge vrouw. Mazzel tov biedt een uniek inkijkje in de onbekende wereld van de ander, die vlakbij woont. (source : Atlas Contact)

Genres: Nonfiction, Biography, Memoir, Jewish, Judaism, Dutch Literature, Religion

336 pages, Paperback

First published April 13, 2017

About the author

Margot Vanderstraeten is een Vlaamse schrijfster en journaliste.

Margot Vanderstraeten in de Nederlandstalige Wikipedia

Margot Vanderstraeten in de Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren

Margot Vanderstraeten bij "Schrijversgewijs"


Margot Vanderstraeten is a Flemish writer and journalist.

margot@margotvanderstraeten.com

Reviews

[Magdalena Miękińska (getbooky) · Rating 3 out of 5]

2.75

[Wilma · Rating 4 out of 5]

Fascinerende, interessante inkijk in het gesloten leven van een modern orthodox joods gezin in Antwerpen. Margot wordt binnen gelaten in hun gezin om bijles te geven aan de kinderen. Van beide kanten leren zij van elkaar...de normen en waarden die gehanteerd worden, de verschillende gebruiken, joodse wetten en feestdagen...er ontstaat wederzijds respect en een levenslange vriendschap. Aanrader!!

[Marc · Rating 3 out of 5]

Margot Vanderstraeten (° 1967) is a Flemish reporter and novel writer. This novel is the autobiographical account of her relation with the Jewish community in Belgium: 30 years ago she worked as a working student for an orthodox Jewish family in Antwerp, supporting their children in their homework. Gradually she became intimately acquainted with the very particular customs of this community. Vanderstraeten particularly struggled with the of paradox of the Jewish obsession to stay under the radar, keeping distance of Western society, and at the same time holding on to own dress codes, own shops, own public celebrations, etc. through which they become very visible. Unfortunately, this book hasn’t been translated in English yet. Dutch review below.

Het is al ontelbare keren gezegd: dit is een aangename en boeiende introductie tot de leefwereld van de joden in België. Vanderstraeten put daarvoor uit haar eigen ervaring als werkstudent voor een joodse familie in Antwerpen, 30 jaar geleden, een familie waarmee ze ook nadien contact bleef houden. Het leuke is vooral dat ze ons echt in haar autobiografisch verhaal meeneemt, en door de ogen van de naïeve maar tegelijk erg directe Margot naar de joodse gemeenschap met zijn vele eigen gebruiken en geheimen laat kijken. De focus daarbij ligt onvermijdelijk op haar worsteling met een grote paradox: de obsessie van de joodse mensen om onder de radar te blijven, niet op te vallen en tegelijk het hardnekkig vasthouden aan de eigen identiteit (inzake kledij, man-vrouw-verhouding, eigen feesten enz.) waardoor ze net des te meer opvallen. “Hoe kon een minderheid zich zo nadrukkelijk willen onderscheiden van een meerderheid? (….) Hoe pretentieus – of angstig – moest je daarvoor zijn? Hoe blind voor de eigen geschiedenis: het samenklittende volk was zopas nog vijand nummer één van Duitsland en consorten, maar nu, pakweg veertig jaar later, zocht het nog altijd de afzondering op? In het leger wist iedereen dat een camouflagepak levens kon redden. Maar uitgerekend deze mensen, met een geschiedenis vol vervolging, deden er alles aan om op te vallen?”

Vanderstraeten blijft heel het boek lang worstelen met die paradox. En dan blijkt die familie waar ze voor werkt bovendien nog ‘modern orthodox’ te zijn, dus niet eens tot de radicaalste richtingen zoals de chassidim te behoren; anders was ze er uiteraard nooit binnengeraakt.

Dit boek volgt de chronologische lijn, van 1987 tot nu, maar de auteur heeft de diverse aspecten van het jodendom over het hele verhaal uitgesmeerd. Tot op het laatst blijven de joodse eigenheden haar verbazen en prikkelen. Dat ze ook gevoelige thema’s als de holocaust en de kwestie Israël niet uit de weg gaat, en geregeld een kritische noot plaatst, siert haar. Ze doet dit over het algemeen niet te belerend, al gaat het verhaal op sommige momenten iets teveel over in een reportage. Bovenal blijkt uit de interactie tussen Vanderstraeten en de familie ondanks geregelde wrijvingen een groot wederzijds respect. Dit boek biedt uiteraard geen diepte-analyse, maar het is informatief én aardig om te lezen. Mooi.

[Nenia ✨ I yeet my books back and forth ✨ Campbell · Rating 2 out of 5]

Instagram || Twitter || Facebook || Amazon || Pinterest


DNF @ p.207



This is a tough book to rate because-- like all memoirs-- it can feel like you're reviewing the person and not the book. In memoir reviews, I do strive to be as objective as possible for this very reason, focusing on what happens in the book itself. There are some things about MAZEL TOV that are very interesting: beautiful descriptions of Belgium, an intimate study of a closed community (people who practice orthodox Judaism) within the microcosm of the family the author au pair'd for. The problem is that some of the questions she asked-- admittedly in her early 20s-- feel very rude and invasive, such as question about what it was like for their family during WWII and whether one of the daughters is "bothered" by her upcoming arranged marriage. Maybe some people will appreciate this author's frankness because of her honesty and the dialogues about culture that arose from it, but it made me uncomfortable.



Thanks to the publisher for sending me a copy in exchange for an honest review!



1.5 stars

[Ingrid · Rating 5 out of 5]

Zes jaar lang begeleidde Margot Vanderstraeten kinderen uit een Joods gezin bij hun huiswerk.
Het boek bevat interessante informatie over de leefwereld van orthodoxe Joden, hun tradities en religieuze wetten. Het meeste was mij al bekend, maar nu werd het gekoppeld aan mensen, waardoor er aan toegevoegd werd van hoe dit gezin met dit alles omging. Doordat de kinderen naar het buitenland vertrokken toen ze wat ouder werden, kwam er ook een goede vergelijking tot stand tussen de verschillende groepen in Antwerpen, Israël en New York. Het boek leest heel makkelijk en blijft boeien.

[D · Rating 4 out of 5]

There are many flavors within judaism: from strict Orthodox, over Conservative to the most liberal Reform denominations. This book describes the evolving relationship between a goj, a female student, and a Modern Orthodox Jewish family. The Modern Orthodox denomination combines a strict orthodox observance of the rules and rituals with an acceptance of the modern world and a desire to study non-religious topics and to pursue a profitable professional life, just like (some) non-Jewish people do.

The story, which is actually a memoir, provides a very pleasant and, at times, moving account of the evolving and long lasting relationship with the family. With time, mutual suspicion and scepticism turn into sympathy and solidarity to the point where the author almost considers herself part of the family, and vice versa. The strange -- to a non-Jewish person -- customs of the family pop up throughout, e.g. the obsession with kosher food and its preparation, the weird attitude to male - female relationships (no handshakes), etc. However, contrary to other Orthodox denominations, Modern Orthodox women are encouraged to study and pursue a career, just like men.

What makes the book even more interesting is the inclusion of visits to Israel and the US, illustrating how Judaism is practiced differently in those places. Perhaps the unfortunate influence of tiny extreme Orthodox political parties that hold most governments to ransom should have been mentioned. This results in unfair advantages for strict Orthodox Jews and prevents Israel to achieve a proper separation of church and state.

I thought the end of the story a bit too melodramatic and I wonder whether the father of the family, who strongly opposed publishing the story, changed his mind or died. Or whether the author simply ignored his wishes.

I recommend this book if you are interested in Modern Orthodox Judaism in practice.

[Ina · Rating 4 out of 5]

Margot Vanderstraeten studeert voor vertaler en is op zoek naar een bijverdienste en zo stoot ze op een advertentie van een joods orthodox gezin dat iemand zoekt om bijles te geven aan 2 van hun 4 kinderen. Zo komt ze in contact met de Schneiders waar ze in de eerste instantie niet in aanmerking kwam door bijvoorbeerld haar relatie met haar iraanse vriend Nema maar door het constant opgeven van vorige werknemers wordt ze dan toch aangenomen en dan begint ze een band op te bouwen met Elzira die aan dyspraxia lijdt en Jakov waarmee ze een vertouwensband krijgt en die na 6 jaar blijft duren. Zo bezoekt ze de kinderen ook op in Israel tijdens hun verdere studies en in New York als gezin.
Wat me wel opviel is dat de joodse gemeenschap zich bijvoorbeeld beter en vrijer voelt in Amerika dan in Antwerpen, waarschijnlijk door de holocaust en wat er allemaal gebeurt is tijdens de oorlog hier in Europa. Wat nog altijd heel confronterend is voor de joodse gemeenschap. Ondanks de verschillende meningen van het gezin Schneider en Margot merk je tijdens het lezen dat stillaan een band opgebouwd wordt en dat zelfs op het einde vader Schneider Margot als één van zijn eigen dochters begint te beschouwen. Ik hoop dat de familie Schneider ooit het boek ook gelezen heeft want daar hadden ze een beetje schrik voor als ze vernamen dat Margot een boek over hun ging schrijven. En ook vraag je je af hoe de familie het nu stelt, leven ze nog, hoe stellen ze het nu, hebben ze nog contact.

[Melanie · Rating 4 out of 5]

Mazzel tov heb ik in een paar avonden en ochtend verslonden. Margot Vanderstraeten gaf als werkstudent bijles aan de kinderen van een orthodox-joodse familie. Dankzij haar verhalen krijg je een boeiend en fascinerend beeld van deze gesloten wereld. Je krijgt meer inzicht in hun geloof, tradities, eetgewoonten en wereldvisie. Maar de verhalen blijven ook telkens verrassen, zoals Margot Vanderstraeten het zo mooi formuleerde: ‘Als ik zelfs maar heel even de pretentie had te denken dat ik tot de millefeuille van de joodse cultuur kon doordringen, werd ik weer met de neus op de tegenovergestelde feiten gedrukt.’ (2/36)

[Sheree | Keeping Up With The Penguins · Rating 4 out of 5]

I was expecting a cutesy strange bedfellows read, full of funny anecdotes about culture clash and sweet moments of revelation. Mazel Tov is nothing like that. It’s a reserved, but provocative, account of family and religion, and also language, politics, marriage, history, and oppression. The children of the Schneider family are curious, but pious, and in many ways end up teaching Margot more than she teaches them.

An extended review is available at Keeping Up With The Penguins.

[Chris · Rating 4 out of 5]

Zowel mijn grootouders vroeger, als mijn schoonmoeder (tot ze onlangs verhuisde) woonden midden in de Joodse wijk van Antwerpen. Van kindsbeen af ben ik dus vertrouwd met het typische straatbeeld vol Joods-orthodoxen, met hun keppeltjes, pruiken, pijpekrullen, kuitbroeken en zwarte hoeden. Het blijft fascinerend, zeker omdat ik gaandeweg ook de - al dan niet straffe - verhalen leerde kennen rond hun soms wereldvreemde religieuze gebruiken (vooral tijdens de sabbat) en over de beslotenheid van hun gemeenschap. Ook heb ik enige notie van hun feestdagen, hun geschiedenis en hun muziek en weet ik dat er veel gradaties bestaan in hun geloofsbeleving, van de ultra-vrome chassidim (zoals je ze in Antwerpen veel ziet) tot de liberale joden die quasi onherkenbaar zijn, tenzij aan hun gelaatstrekken (bv. Woody Allen). Het lezen 'Mazzel Tov' van Margot Vanderstraeten plaatste mijn globale voorkennis in een veel ruimer, concreter en niet zelden verrassend perspectief.

Bovendien is het een erg persoonlijk relaas over een onderwerp dat de auteur niet alleen erg na aan het hart lag (en wellicht nog steeds ligt), maar bovendien deel is van haar keuze voor het schrijverschap en de journalistiek. Dat was een van die verrassende kantjes van het boek. Ik had me namelijk voorbereid op wat de ondertitel zegt: 'Mijn leven als werkstudente bij een orthodox-joods familie.' Het verhaal gaat echter veel verder dan dat deel van haar leven en ook werkstudente blijkt uiteindelijk lang niet de lading te dekken. Ergens op de laatste bladzijden laat meneer Schneider, de vader van het gezin, zich ontvallen dat ze de schrijfster allengs als hun oudste dochter zijn gaan beschouwen. Op dat ogenblik zijn we al vele jaren verder en hebben zowat alle kinderen waaraan ze bijles heeft gegeven zélf al kinderen.

Slechts af en toe werd de schrijfster in Margot Vanderstraeten de pen uit handen genomen door de journaliste die ze natuurlijk ook is. Je zou het 'embedded journalism' kunnen noemen en het stoorde me meestal niet. Vooral niet omdat ze zo sterk is als ze subjectief schrijft en haar persoonlijke overtuigingen als vrijgevochten vrouw confronteert met het zo streng geregelde joodse gemeenschapsleven. Ze weet haar gewetensonderzoek en haar eigen kleine kantjes en twijfels erg vlot en raak te verwoorden, zonder echter haar zorgvuldigheid en diepgang uit het oog te verliezen. Dat laatste komt erg goed uit de verf in het eerste deel, mede dankzij de inhoudelijke meevaller dat ze gedurende de eerste jaren van haar job als werkstudente samenwoonde met een Iraans politiek vluchteling, wiens asielverhaal en zeker ook dat van zijn zus haar thema verrijkt en verbreedt.

Bij momenten, zeker naar het einde toe, wordt het zelfs pakkend en ontroerend en bewijst dit boek dat verhalen die dicht op de huid zitten, schrijvers vaak een meer overtuigende, vanzelfsprekende vertelkracht geven, dan doorwrochte fictie. Dat wil ik uiteraard niet veralgemenen. Toch kijk ik ernaar uit om in de nabije toekomst nog een roman van Margot Vanderstraeten te lezen. Ze heeft een erg aantrekkelijke literaire stem, ook letterlijk, zoals ik afgelopen zondag op Klara ontdekte, toen ik haar gloedvol aan het woord hoorde bij Pat Donnez in 'Berg en dal'. (****1/2)

[M · Rating 1 out of 5]

As a Jew, I am always cautiously optimistic when it comes to books about Jews and our communities that are written by gentiles. I felt uncomfortable reading much of this book. I felt there were both implicit and explicit antisemitic views offered throughout this book.

My first point of concern came fairly early, when the author expressed suspicion against Mr Schneider for working in an area near the train tracks in Antwerp, from which many of the area's Jews were being deported to concentration camps. She says, "I grew suspicious. I suspected Mr Schneider of something, I didn't know what." There is no reason for her to be suspicious, he works around the corner from the diamond district, in which he's an active professional member, which the author herself points out. This, combined with antisemitic sentiments shared by her friend ("Jews are like spiders spinning their webs", "they plot together") evokes the antisemitic trope that Jews are sly, conniving and, well, plotting.

On several occasions in the book, the author makes comparisons between Jewish people and her grandfather, whose experiences in WWII led him to boycott anything German, people or products. She seemingly can't understand why the Jewish people aren't also boycotting Germany. She goes so far as saying she sometimes saw a Jewish musician performing in Germany after the war as "treachery", and questioned his integrity. Again, this made me very uncomfortable and felt wholly inappropriate, especially coming from someone who's not Jewish herself.

There are a number of other antisemitic tropes that rear their ugly heads in this book, implied and expressed by both the author ("beaky noses" comes to mind) and the people she surrounds herself with. It does need to be said that the author does challenge these on several occasions. However, there were some comments that I frankly felt could've been left out of this book. When on a plane to Israel with rowdy Jews, was it necessary to mention that her boyfriend would've said "They think they're in Gaza"? Was it necessary to question whether she should bring up Palestine to one of the daughters when she's in Israel?

When reading this book, I got the feeling this author has a very 'us' against 'them' world view. I found her to be judgemental and condescending - on several occasions she laughs, wants to laugh or expresses sentiments like 'you've got to be kidding me!' when learning about religious or cultural customs.

But perhaps most interestingly is that she seems preoccupied with the idea that Jews find her 'inferior'. This comes up several times in the book. This seems to be a problem for her, understandably. However, I get the firm impression that *if* the family did find her inferior, the feeling was mutual. On numerous occasions, the author expresses irritation that Jews 'draw attention to themselves'. She defends a teacher who suggests perhaps Jews have some responsibility for antisemitism for not defending themselves and keeping their communities closed. She says the rowdy Jews on the plane "bloody well think they're God Almighty" for pushing the call buttons. Some of the writing felt needlessly aggressive in its tone e.g. "It occurred to me that 'rabid' and 'rabbinate' sounded awfully similar" (Was this really a point worth making?).

The author discusses at length why certain Jewish communities remain closed - comparing their need to keep their identity separate to that of white South Africans, a comparison both insensitive and ignorant. Apartheid segregation was rooted in the deep oppression of other people; pious Jews in closed communities are not oppressing or hurting anybody.

Further, she questions, "How self-righteous - or fearful - do you have to be for that? How blind to your own history?", in this case "that" refers to keeping communities closed. This quote in particular rubbed me the wrong way. At this point in the story, the author knows little to nothing about Judaism, Jewish traditions, Jewish culture or the Jewish way of life, yet she has the audacity to weigh in on these things with so much judgement and condescension? It is particularly rich as she later gets incensed as Mr Schneider questions her choice of reading material, saying: who is he to judge; he doesn't know her. Who, indeed.

I was disturbed by the repeated questioning by the author as to why she was excluded from closed Jewish practices. She seemed to have an almost desperate desire to look into this world that had no interest in including her. At one point, she is upset she can't cook Elzira dinner, saying, "Why should I be deprived of that same enjoyment? Shouldn't hospitality be a two-way process? Or was that the whole point of kashrut: to strengthen one's own identity by excluding the others?" She challenged Jakov on the fact that non-Jews "aren't welcome" in Jewish schools. At a later time she said, "Why are you too frightened to open the doors a little wider, so everyone can peep inside?" Why was it so difficult for this woman to accept that this world doesn't belong to her or other non-Jews? Why are they owed a 'peep inside'? Why could she not accept the explanation given to her by Jakov, the family's son, "We have to look after ourselves, because others will not."

I didn't like the writing style. Some sentences were fragmented, and I didn't enjoy the French peppered throughout the book. It broke the reading flow.

I also struggled to see what the plot was here. Yes, I did feel that the author became a bit more open toward the end, but really - this is a story about a student who worked for a family, which happened to be Jewish, developed relationships with them and kept in touch for a while. All fine and well, but 'an extraordinary friendship'? I don't see it.

[Ruth Govaerts · Rating 4 out of 5]

Mazzel Tov was een bijzonder leerrijk en boeiend boek. Ik vond het interessant om nadat ik al weer vier jaar - door de week - in Antwerpen woon, te lezen over een gemeenschap waar ik anders zelden mee in aanraking kom. Ik kende vele straten en locaties die werden aangehaald wat er voor zorgde dat het verhaal best herkenbaar was.

Het is niet altijd even gemakkelijk om andere rituelen en religieuze gewoontes te begrijpen, maar naar elkaar luisteren is al een fantastische stap in de goede richting. Het boek las erg vlot en zorgde - zeker naar het einde toe - voor heel wat ontroering.

[Sabine Hélène · Rating 4 out of 5]

Ik sta in bewondering voor het talent dat schrijfster Margot Vanderstraeten bezit.
Uit ervaring weet ik dat er zich heel nu en dan in een mensenleven uitzonderlijke, zelfs ronduit wonderbaarlijke vriendschappen kunnen ontwikkelen. Connecties waarbij in de maatschappelijke realiteit, tussen die personen, een water blijkt te liggen dat omwille van sociale wetten en gewoontes als heel moeilijk, zoniet onmogelijk te overbruggen wordt ervaren.
Margot vond de taal om een dergelijk - persoonlijk - verhaal in een pretentieloze stijl en fijne structuur neer te schrijven. En in mijn waardering voor dit werk sta ik niet alleen, getuige daarvan zijn de vele lovende recensies die ik las in kranten en weekbladen.

Wat ik in deze ‘memoires’ vond is vooral een bevrediging van mijn nieuwsgierigheid over de levenshouding en filosofie van 'moderne' Joden in de Westerse samenleving. Ik heb serieus wat bijgeleerd, en dat is iets wat mij telkens weer blij stemt.

De schrijfster kent Elzira en haar familie sinds haar jeugd, ongeveer vijfendertig jaar geleden. Wij worden als lezers uitgenodigd om Margots ervaringen mee te beleven, te ontdekken waar deze eigenzinnige Joodse familie haar kracht en vastberadenheid haalt, en om te leren appreciëren hoe de Joodse gemeenschap die in het dagelijkse leven nodig heeft, als een houvast om zich als volk altijd en overal één te weten.

Ik hou van de observaties die Margot op een erudiete en vlotte manier met ons deelt. Alsof ik door een camera meekeek, merkte ik in eerste instantie vooral haar voorliefde voor het detail en het zintuigelijke op.
Ze slaagt erin om op een heel menselijke manier, en zeker niet zonder kritische reflectie, de personages in hun waardigheid te laten.
Het is niet makkelijk om de courante heikele kwesties zoals geloofsovertuigingen en sociale isolatie van minderheidsgroepen op een manier te benaderen die niemand tegen de borst stuit.
Margot Vanderstraeten is hier volgens mij wonderwel in geslaagd, met een elegante diepgang en een ‘kloeke’ schoonheid.

[Paul · Rating 4 out of 5]

Als je dit boek leest, wordt het pijnlijk duidelijk dat een godsdienst eerder een opdelend gevoel oproept. Zeker als het over orthodoxen gaat. Zo is de schrijfster de laatste keus als het op een huisleraar aankomt. Als zij zich openstelt en doorbijt ontdooit ook onze familie Schneider.
Mooi boek, met een zeker gevoel voor humor geschreven. Een aanrader.

[Fenna Rubingh · Rating 4 out of 5]

i got everything i wanted out of this book. a beautiful story of friendship between a flemish woman and an orthodox jewish family, evolving from when the children were young, to them becoming adults and having children of their own. by being allowed into their world, this memoir enables you to learn an extraordinary amount about the community. all in all, very very interesting !

[Werner Leys · Rating 5 out of 5]

Fantastisch boek, geeft een -ietwat voyeuristische- inkijk in de Joodse tradities, heel graag gelezen!

[Christine Bonheure · Rating 3 out of 5]

3,5 sterren.... Goed, vlot en empathisch geschreven verslag over een wereld waar je als buitenstaander bijna niets van afweet: het leven van joden in Antwerpen. Bij het verhaal over de kennismaking van jobstudente Vanderstraeten met de joodse ouders zat ik gefascineerd te lezen. Idem dito bij de verhalen over de kinderen en hun groeipijnen. Het fundamentele verschil tussen het religieuze en politieke wereldbeeld van de joodse familie en dat van Vanderstraeten creëert een voortdurende spanning. Positief? Al lezend heb ik weer veel opgestoken, heb als het ware een wereldreis in het jodendom gemaakt. Een puntje van kritiek? Sommige uitweidingen en dialogen, zeker die met de kinderen, bevatten expliciet veel joodse feiten en weetjes en krijgen daardoor een te hoog reportagegehalte. Dat vreet toch wat aan de geloofwaardigheid.

[Els Deveuster · Rating 3 out of 5]

Ik heb ooit het geluk gehad om een rondleiding te krijgen in de Joodse buurt van Antwerpen met een gids. Het blijft mij boeien en aanspreken daarom moest ik dit boek lezen. Het geeft een goede inkijk in het leven van Joden in Antwerpen maar ook over de wereld. Jeroen Meus ging dit jaar ook koken bij de Joden in Antwerpen bij de Hoffy's, die een restaurant en traiteurszaken hebben in Antwerpen. Alle eten is er Koosjer. Wij zijn daar toen ook gaan eten. Hoffy's wordt ook aangehaald in het boek.
Een interessant boek om te lezen als je meer wil weten over de Joodse gemeenschap. Graag gelezen, drie sterren.

[Lukáš Cabala · Rating 4 out of 5]

Mazl tov som vlastne ani nevnímal ako náhľad do ortodoxnej rodiny. Opisy zvyklostí a uvažovania ma skôr nudili, keďže ich dobre poznám z mnohých románov a od lepších autorov a autoriek ako je Margot Vanderstraeten. Môj čitateľský záujem sa sústredil na vzťah rozprávačky a rodiny Schneiderovcov, práve v ňom sa dala nájsť výrazná čitateľská radosť. Celý čas som mal pocit, že vzájomné pochopenie prevažuje nad prípadnou negativitou z neustále sa vynárajúcej obojstrannej konfrontácie. Išla z toho na mňa nádej, že ľudia z úplne rozdielnych svetov môžu byť pri troche snahy priateľmi - a čo viac dnes potrebujeme?

[Hermien · Rating 5 out of 5]

Boeiend en heel menselijk geschreven. De schrijfster stelt vragen aan het joodse gezin waar ze werkt die menige buitenstaander altijd al graag had willen stellen en dat maakt het boek extra interessant. Ik heb ervan genoten.

[Chris · Rating 5 out of 5]

ZES sterren, zonder twijfel.

[Sophie · Rating 4 out of 5]

Een zeer interessante kijk op het dagelijkse leven van de Antwerpse Joden, hun feestdagen en hun (voor een buitenstaander) ingewikkelde gebruiken.

[Nikki Spoelstra · Rating 4 out of 5]

Margot Vanderstraeten, Vlaamse schrijfster en journalist, publiceerde afgelopen jaar haar eerste non-fictionele boek: Mazzel Tov. In Mazzel Tov keren we terug naar het studentenleven van de schrijfster in Antwerpen eind jaren ’80. Daar studeert de twintigjarige Margot aan het Hoger Instituut voor Vertalers en Tolken. Dit is tevens de plek waar zij geconfronteerd wordt met een vacature voor werkstudent bij een orthodox-joodse familie, de familie Schneider.

De religieuze achtergrond van de familie – en van de kinderen die zij zou gaan ondersteunen met huiswerk doordeweeks – vormt voor de jonge Margot geen probleem. Wel komt ze er al snel achter dat ze eigenlijk weinig kennis heeft van het jodendom:

“Ik meldde me bij een herenhuis met een brede gevel, een glimmende verschijning die niet zo lang geleden gerenoveerd leek. Op de vensterbank naar de deur prijkte, voor de vitrage, een kandelaar met vele koppen. Boven de deurbel hing een doorzichtige koker waarin, zo leek het, een opgerold stukje papier zat. Ik veronderstelde dat het om een soort fortunecookie ging (…)”

Margot leert in de loop der tijd de kandelaar een Menora is, die met Sjabbat wordt aangestoken, en dat de koker met het ‘fortunecookie’ eigenlijk een mezoeza is, een deurpostkoker gevuld met een stuk tekst uit de Thora, het heilige boek van de joden. Hoewel haar baan bestaat uit het onderwijzen van twee van de vier kinderen uit het gezin Schneider, Jakov en Elzira, leert Margot misschien niet wel meer van hen. In zes jaar tijd maakt Margot kennis met de gebruiken van de orthodox-joodse cultuur. Ze staat open voor de cultuur, maar dat betekent niet dat ze het altijd begrijpt of waardeert. Zo vindt Margot het hinderlijk dat zij zich moet verdedigen tegenover vader Schneider voor haar links-politieke voorkeur en kan zij niet geloven dat de jonge Elzira zich vrijwillig laat ‘uithuwelijken’ door een sjadchen, een koppelaarster.

Achteraf blijkt het veel meer dan een bijbaan te zijn. De band met de familie Schneider blijft ook intact wanneer de kinderen al volwassen zijn. Margot bezoekt hen in Israël en in hun uiteindelijke thuishaven New York. De orthodox-joodse gemeenschap blijft misschien gesloten, maar de familie Schneider heeft de armen geopend voor de nieuwsgierige, kritische, soms wat naïeve, maar bovenal hartverwarmende Margot. De aanhouder wint!

Waardevol en gedurfd vind ik de wijze waarop Vanderstraeten de ik-persoon in Mazzel Tov keer op keer de verbinding tracht te leggen tussen het lot van de joodse gemeenschap en dat van (moslim)vluchtelingen uit het Midden-Oosten. Dit komt onder meer herhaaldelijk naar voren als Margot met de Schneiders spreekt over de situatie van haar voormalige partner Nima, een Iraanse vlucteling. De verhouding tussen de twee culturen is beladen, dat blijkt ook uit de discussies over Israël en Palestina, toch lijkt Margot hier een verbindende rol te willen spelen.

Margot Vanderstraeten heeft met Mazzel Tov een informatief boek over het (orthodox) jodendom geschreven, verpakt in aantrekkelijk prozaïsch jasje en gevuld met rijke dialogen. Haar kwaliteiten als schrijver en als journalist komen hier harmonieus tot elkaar. Ik hoop dat het boek gelezen wordt en dat men na het lezen inziet hoe verrijkend het kan zijn om open te staan voor ‘de ander’ in het leven.

[Vera VB · Rating 4 out of 5]

Margot Vanderstraeten heeft tijdens haar studententijd bij een joodse familie gewerkt. Ze gaf er bijles aan de kinderen van de familie Schneider. Vooral met de oudste dochter Elzira en met Jacov heeft ze het meeste gewerkt. In het begin gaat het allemaal nog een beetje stroef, maar langszaamaan begint ze meer te begrijpen van de gebruiken en wetten van de joden.
Ze heeft vier jaar bijles gegeven, maar heeft nooit echt afscheid van de familie genomen. Ik denk dat de familie haar onder de huid is gaan zitten.
Bij belangrijke momenten van de familie is ze er gewoon bij.

Het boek leert je veel over de gebruiken en wetten van de joden. Zelf loop ik dagelijks door de jodenbuurt in Antwerpen op weg van mijn werk naar het station en zie ik ze daar lopen, in hun typische kleding en al helemaal op vrijdag met hun beste outfit aan. Joden hebben veel kinderen en die rijden precies allemaal met een step. De oudste van de hoop is verantwoordelijk voor heel de hoop, ook als is die dan zelf nog een kind.
Dat joden koosjer eten wist ik wel, maar wat dat precies inhoudt en hoe strikt dat is, dat lees je in dit boek.
Tijdens de rustdag mag er niets, je mag zelfs geen lichtschakelaar of liftknop gebruiken of het gasvuur aansteken, dat doen ze ervoor zodat dit gewoon vierentwintig uur blijft branden want uitdoen, dat mag ook niet.
Eroev, nog zo iets dat ik wel kende als de draad van de joden, maar wat het precies is lees je hier. Het is een draad die een gebied afbakent in Antwerpen waarbinnen de regels iets losser geïnterpreteerd mogen worden lijkt het wel. Dat gebied komt grofweg overeen met het stuk tussen de ring en de Schelde.

Dit is een leuk boek om iets bij te leren over de joden zonder dat het belerend overkomt. Ik heb wel genoten van dit boek.

Levi Strauss, de jood die het volk spijkerbroeken leerde dragen.

[Marcel Uhrin · Rating 4 out of 5]

Milé a nekonfliktné, miestami ako sprievodca tajomnými židovskými tradíciami. Lízlo to objahobou multikulturalizmu, ostatne, v belgickom a holandskom prostredí nič nezvyčajné. Niektoré kapitoly, ale najmä úplný záver humorne (židovsky) vypointované.

[Liesbeth · Rating 5 out of 5]

Heel fijn inkijkje in het joodse leven in Antwerpen, Israël en New York. Erg interessant!

[Shelley Van belleghem · Rating 5 out of 5]

Boeiend boek voor wie interesse heeft in de Joodse cultuur.

[Tripfiction · Rating 4 out of 5]

Memoirs set in the Orthodox community of ANTWERP
Our review on You Tube: https://youtu.be/m6FHf6SbM2M



The 20 year old author applied for a job to work as a tutor for the four children of the Schneider family (she has changed their name to preserve their anonymity), a modern Orthodox Jewish family living in Antwerp. Her main charge is Elzira, who suffers from dyspraxia and needs quite some work on her self esteem. So the narrative in Part 1 is very much about her experiences in an alien culture and a growing fondness for young Elzira.

This memoir is of course a peek into a culture that remains very closed to goys (non-Jews) and you can almost feel her wonder and astonishment as she is invited in to experience snippets of their daily lives. Of course she can never be fully initiated, and as a reader you have a sense that she only really sees what she is allowed to see. She discovers that 613 Jewish commandments ideally have to be observed, that the kitchen is utterly kosher and that there is a strict delineation between products: milk products, for example can be ingested before meat but not after (therefore, there can never be an after dinner cheese selection at the end of a meal). She notes some of the Jewish customs that are of particular interest to her, the phylactery (which contains Hebrew texts and is part of morning prayers), for example, and the great reverence accorded to the shtreimel, which is the large hat that some Jewish men wear (as opposed to the kippel/yarmulke, the light skull cap that many religious men choose to wear). She struggles with the disabling clothes that women traditionally have to wear (just imagine trying to riding a bike in a flowing long skirt or wearing capes to go swimming). She is amazed that there is such acquiescence when it comes to some of these punishing, sartorial rules.

She teaches Elzira to ride a bike and actively supports the family’s decision for her to get a pet (this is Dachshund ‘Monsieur’). She notes that is very unusual for a family in the community to have a pet, although dogs are favoured.

Running alongside is the story of the author’s relationship with her current Persian boyfriend and so the contrast of opposing cultures adds an interesting perspective.

In Part 2 time has moved on a few years and she hasn’t really had contact with the family since the children grew up and moved away. She decides to visit them in Israel before some eventually decamp to New York. She lands in Tel Aviv after a chaotic flight and is tutored how to wear the full cover-up clothes (her attempt to bring a long cover-up skirt misfired as it was rather see-through). She is more than encouraged to wear tights in order to blend in with “all the mothers” (and not “all the women”) doing their shopping for Shabbat (The tights are thick and have pronounced seams so that there is no chance that the legs could be mistaken for naked flesh). To be a mother is the highest accolade for a woman in the community, she observes.

And gradually life moves on for all the people who appear in this book. There wasn’t anything revelatory in it, particularly if you are familiar with Unorthodox (Netflix), have seen the film Disobedience starring Rachel Weisz and Rachel McAdams, and read The Marrying of Chani Kaufman (set in London). I think what struck me was the author’s desire to be part of the lives of Schneider family. They were accepting and inclusive as far as they felt they could be, they were delighted to see her when she contacted them. She certainly helped their children move on in their lives. And yet… there was a fundamental sadness that she could never really be included. The pivotal incident for me was when Elzira moved to Israel and the family passed her dog, Monsieur, on to friends to care for him. It deeply disappointed the author that she hadn’t even been considered as his new carer – she had after all spent so much time with the dog and his mistress. And that sort of sums up her experience, and yet she is desperate for more….

It is a narrative of interesting insights, textured by an unrequited need for inclusion and an underlying sadness. Towards the end the family stated that they didn’t really want her to write about her experiences with them, they felt it would be an abuse of loyalty. Grudgingly, they conceded that she should change their names if she were indeed intent on writing her piece. So, after decades of sporadic contact, where did this leave them all? I would be interested to learn more about her motivation for writing her memoirs and was her choice to do so actually going against their specific wishes?

[Eline · Rating 4 out of 5]

Must-read voor elke Antwerpenaar en iedereen geïnteresseerd de joodse cultuur.
Uiteraard is dit een heel persoonlijke ervaring, die niet zomaar gegeneraliseerd kan worden, maar het boek geeft een unieke inkijk in een toch wel geïsoleerde gemeenschap.

[Katya · Rating 4 out of 5]

Loved reading the book and understand the many contemplations/questions the author describes as they are, in one way or another, part of most encounters between different societies. More than the supposed insight into the Orthodox-Jewish society, it was the beautiful narration of the relationships between the different characters that appealed to me.