Waarom iedereen altijd gelijk heeft

by Ruben Mersch

Of het nu gaat om de rol van de islam in de terroristische aanslagen, over de veiligheid van pesticiden, de huidskleur van het hulpje van Sinterklaas: waarom ontstaan er zo vaak twee kampen die er beiden van overtuigd zijn dat ze de wijsheid in pacht hebben? Waarom graven we ons zo graag in in de loopgraven van ons eigen gelijk? In Waarom iedereen altijd gelijk heeft probeert Ruben Mersch via het verband tussen kakkerlakken en ethiek, de laaghangende broeken van hiphoppers en het mysterie van de schone studentenkeuken deze vragen te beantwoorden. Daarbij verwijst hij gretig naar de nieuwste inzichten van psychologen, antropologen, biologen, filosofen en een achttiende-eeuwse predikant met een voorliefde voor biljart. Hij komt tot een ontnuchterende conclusie: niet onze ratio, maar wel onze emoties zijn heer en meester over ons denken.

Gelukkig, zo voegt Mersch eraan toe, zijn er manieren om dit tegen te gaan. Iets wat hij boeiend en met hilarische voorbeelden aan de lezer presenteert. Waarom iedereen altijd gelijk heeft is het ideale boek om meer inzicht te krijgen in de strapatsen van de menselijke geest.

Genres: Nonfiction, Psychology, Philosophy, Science

271 pages, Paperback

First published October 10, 2016

Reviews

[Melanie · Rating 4 out of 5]

Waarom iedereen altijd gelijk heeft van Ruben Mersch is een aanrader. Hij beweert dat onze meningen niet het gevolg zijn van onze ratio maar wel van ons buikgevoel. Vaak gaat het niet over gelijk hebben maar gelijk krijgen. Aan de hand van heel wat boeiende voorbeelden toont hij hoe de ratio het hardnekkige onderbuikgevoel, het wij-zij denken kan verslaan. Het is niet omdat de onderbuik vaak het eerste woord heeft dat je hem ook het laatste woord moet gunnen. Mocht iedereen die commentaar geeft op fora of FB handelen naar dit boek, dan zou de wereld er al iets beter uitzien imho.

[Karel Alleene · Rating 4 out of 5]

Aanvankelijk leek het een grabbelton van weetjes, maar gaandeweg werd de insteek achter het boek duidelijker. Vanuit dagelijkse situaties (b.v. een fiets voorzien van een aanhangfietsje, de constructie van de fiets op zich, een confrontatie met een agent te Gent) bouwt hij - via de resultaten van wetenschappelijke onderzoek - naar een these toe. Enorm toegankelijk, zonder banaal te worden.

Hij werpt zich niet op als wetenschappelijke pilaarbijter, plaatst de nodige vragen bij wetenschap. 'Waarom ...' bevat trouwens een hoofdstuk waarin (naar mijn gevoel) heel mooi wordt aangetoond hoe discussies ontsporen door gevit op detail (wijzen op spelfouten, een verkeerd jaartal hanteren, ...), zonder dat er effectief geluisterd wordt naar argumenten.

Toegankelijk, leerrijk en spits geschreven. Ik heb me geamuseerd.

[Yvonne de Wijn · Rating 4 out of 5]

Wetenschappelijk onderzoek was nog nooit zo goed leesbaar. Ruben Mersch combineert biologie en filosofie met een prettige pen. Door de aangehaalde anekdotes blijft het verhaal goed hangen en weet hij een duizelingwekkende hoeveelheid informatie over te brengen.

“We redeneren om te winnen. Niet om de waarheid bloot te leggen.”

Ben jij ervan overtuigd dat je door goed na te denken, je in te lezen en te mengen in discussies een weloverwogen keuze hebt gemaakt op welke partij je stemt? Of je in het ‘linkse’ of het ‘rechtse’ kamp zit? Bepaalt wat goed, dan wel fout is?
Na het lezen van ‘Waarom iedereen altijd gelijk heeft’, ben je een hoop illusies armer. Ons moraal wordt namelijk niet bepaald door redelijke argumenten, maar door ons onderbuikgevoel.

“De meeste mensen, ikzelf inbegrepen, zijn trots op hun kritische geest. Maar we beseffen zelden hoe hopeloos selectief we dit talent inzetten.”

Op een verhalende manier weet Mersch moeiteloos wetenschappelijk onderzoek duidelijk over te brengen. Via herkenbare anekdotes wordt je als lezer meegenomen in de geschiedenis van ons morele denken.
Net zo gemakkelijk weet Mersch te duiden waarom de wetenschap de slechtste manier is om kennis te verwerven, tegelijkertijd geeft hij de juiste handvatten om hier zinvol mee om te gaan. Buiten wetenschap om, hebben we namelijk geen betere manieren.

“De tekortkomingen van de wetenschap geven je nog geen vrijgeleide om haar conclusies te negeren en vrolijk verder te zweven in de richting die je onderbuik aanwijst.”

Nadat Ruben je heeft meegenomen via zijn studentenhuis, onderzoeken met baby’s en personen zonder empathie en de geschiedenis van morele ontwikkeling is het waarschijnlijk gaan duizelen. Het wordt duidelijk dat je eigen overtuigingen niet zo objectief zijn, net als die van alle anderen. Op het moment dat het onmogelijk lijkt een gesprek te voeren met iemand ‘uit de andere stam’, laat hij je niet verward achter. Gelukkig is er het hoofdstuk ‘de strijdbijl begraven’, een handreiking om constructief het gesprek aan te gaan met de onderbuik van de ander.

Na het lezen van dit duizelingwekkende epistel heb ik meer begrip gekregen voor degenen ‘uit de andere stam’, de mensen die ik gewoonweg niet snapte vanwege hun opvattingen. Ik heb ontdekt waarom je meer reacties krijgt op een spelfout dan op de inhoud. Het boek heeft me opengebroken, inzicht gegeven dat de beste argumenten niet gaan helpen om het gesprek te voeren.

Dit boek is voor jou als je:
Vaak het gevoel hebt dat je niet begrepen wordt terwijl je fantastische standpunten hebt.
Liever geen wetenschappelijk onderzoek leest, maar meer van verhalen houdt.
Er klaar voor te laten schudden aan je weloverwogen, doordachte overtuigingen.

[Paul De Belder · Rating 4 out of 5]

Legt op bevattelijke wijze uit hoe onze ratio in de luren gelegd wordt door onze onderbuik. Veel van het materiaal is bekend bij skeptici, maar van Ruben Mersch kunnen we leren hoe we de argumenten begrijpelijk en effectief kunnen formuleren.

[Annelies · Rating 4 out of 5]

Ik heb dit boek graag gelezen en onthoud het volgende? Dat de schrijver een collega was van Bjeurn in tijden van Tibotec.

Dat onze progressiviteit of conservativiteit voor een groot deel bepaald is door genen en opvoeding.

We geloven vooral wat we willen geloven en zijn expert in het onbewust negeren van zaken die niet in onze kraam passen.

Iedereen heeft zijn eigen waarheid en we zijn minder kritisch tegenover onze waarheid als tegenover die van anderen.

We overschatten het aantal personen die onze standpunten delen.

Wij-zij denken is gevaarlijk, we zijn meer geneigd om mensen te willen begrijpen waarmee we een connectie hebben.

Iedereen oordeelt initieel deels vanuit buikgevoel, maar we moeten wel trachten verder te kijken.

PS. Het is niet omdat er een schrijffout in deze review zit dat de inhoud niet meer waardevol is (inside joke voor degenen die het boek lazen)

[Romy · Rating 3 out of 5]

Vind het mega irritant dat je geen halve sterren kan geven...
In ieder geval, de basis was heel goed en interessant. K vond soms dat hij ver van zn punt ging en dan was t wat lastig te volgen wat hij nou wilde bereiken, maar opzich wel goed boek!

[Lowie · Rating 3 out of 5]

Interesting book about morality. Well-founded conclusions and research. Clearly readable and good examples.
Only 3 stars but that's my fault because it's just not my area of ​​interest. I would like to have gone for 3.5 stars because he deserves more. But 4 stars is too much for me. After reading this book, we can discuss about a correct rating. Let's see how our moral interest comply with each other. :-)

[Jonas · Rating 4 out of 5]

Waarom Iedereen Altijd Gelijk Heeft steunt op het academische werk van verschillende wetenschappers (“op de schouders van reuzen”, aldus Mersch). Hij vat samen, combineert, legt prikkelende verbanden en overgiet alles royaal met een saus van persoonlijk anekdotes en amusante feitelijkheden. Duik je graag zelf in de academische literatuur? Doe dat dan vooral. Zak je liever achterover met een hoogst vermakelijke stand van de wetenschap die ook nog eens leest als een trein, dan is dit boek voor jou.

Volledige review: https://vreemderdanfictie.wordpress.c...

[Jeroen · Rating 4 out of 5]

Een aanrader dit boek! Zeker in huidige tijden van toenemende polarisering.
Het lijkt wel alsof iedereen zich momenteel een expert vindt. Ieder met zijn eigen mening, gebaseerd op feiten natuurlijk, over hoe het verder moet en waarom anderen er volkomen naast zitten. De auteur toont aan waarom we allemaal wel zo overtuigd zijn van ons eigen gelijk. Hoe is het zover gekomen? Is er een uitweg uit deze patstelling? Leidt meer kennis noodzakelijk tot consensus? Is moraliteit genetisch bepaald? Speelde evolutie een rol? Hebben experts het bij het rechte eind? Allemaal razend interessant en brandend actueel. Het boek houdt de lezer ook een spiegel voor. Inderdaad, ik betrapte mezelf er wel op dat ik bepaalde aangehaalde redeneerfouten ook wel eens durfde te maken. Een aanmoediging om kritisch te blijven voor ons eigen redeneervermogen.

Een boek over kritisch denken zou ik niet aandachtig gelezen hebben, mocht ik hier geen kritische kanttekening formulieren. Persoonlijk vond ik dat het conflict tussen feiten en moraliteit (normen en waarden) niet altijd duidelijk gesteld werd. Zijn feiten altijd heiligmakend volgens de auteur? Of toch maar vertrouwen op onze moraliteit? Hij lijkt wel tussen beide te schipperen. De aangehaalde voorbeelden helpen ook niet om deze onduidelijkheid weg te werken. Mijns inziens zijn enkele van de voorbeelden vaak te abstract om slechts door feiten beslecht te worden. Het gaat meer over sociologische, maatschappelijke vraagstukken dan specifiek over vragen die puur door feiten kunnen beslecht worden. Geen concreet voorbeeld uit het boek, maar ter illustratie, "Is vaccinatie effectief?" is volgens mij een vraag die met de wetenschap beantwoord kan worden. De vraag of vaccinatie verplicht moet worden, daarentegen, is volgens mij geen kwestie die alleen maar met feiten beslist kan worden. Ik besef dat mijn redenering best ironisch bevonden kan worden voor iemand die over het verplichten van vaccinatie zijn mening gevormd heeft, vanzelfsprekend puur op basis van ... feiten.

Over ironie gesproken, ook best ironisch dat een vaak aangehaalde wetenschapper in dit boek, John Ioannidis, niet onomstreden is in de huidige covid-crisis.

Dit onderwerp doet ook wel denken aan "Thinking Fast and Slow" van Daniel Kahneman. In de noten wordt een studie van Kahneman vermeld, maar het boek zelf ontbreekt bizar genoeg.

[Peter Vegel · Rating 3 out of 5]

"We zijn epistemoligische vechtjassen, geboren advocaten en geen geboren waarheidszoekers."

Vergeleken met Mersch' vorig boek is de opzet en uitwerking van dit werk minder duidelijk. Het geeft nog altijd een goede verzameling van interessant en relevant onderzoek over hoe we allen altijd ons groot gelijk willen behouden, maar doet niet veel meer dan dat. Anders dan in het vorig boek is de wetenschappelijke methode hier niet de ultieme oplossing omdat Mersch toont dat de wetenschappelijke wereld soms zelf gecomprimeerd is.

Toegegeven, het is niet de fout van de schrijver dat het argument hier moeilijker en subtieler is en zorgt voor een veel minder bevredigende conclusie. Maar wat Mersch er uiteindelijk van maakt laat ook de wensen over: de extremen laten zich niet snel van gedachten veranderen omdat ze vastzitten in hun stamdenken, maar gelukkig zijn er op deze planeer meer gematigden dan extremen.

Hier een korte samenvatting van de argumenten:

- Moraliteit komt van buikgevoel, instinct. Argumenteren gebeurd dus in eerste plaats met de buik, niet met het ratio
- Deze is gevormd door primitieve biologie (overlevingsinstinct op individueel- en groepsniveau) en heeft daardoor een grote in-group bias
- Politieke voorkeur is voor een groot deel genetisch (30-50 percent)
- We passen onze "werkelijkheid" of feiten aan adhv het overheersend narratief van onze stam
- Onze drang naar consistentie versterkt dit
- Meer kennis leidt bij progressieven tot meer inzicht, maar kan ook gebruikt worden als munitie voor eigen gelijk (meer bij het conservatieve kamp)

[Matthias · Rating 4 out of 5]

Wanneer we mensen trachten te overtuigen van ons mening over een bepaald onderwerp of visie, gebruiken we vaak objectieve en rationele argumenten aangezien we ervan overtuigd zijn dat deze de basis van onze keuzes vormen. We denken dan ook dat onze gesprekspartners ons zullen volgen eens ze ons perspectief begrijpen. Wanneer we echter begrijpen dat onze morele waarden gebaseerd zijn op ons buikgevoel, gevoed door allerhande ervaringen die we in ons leven meegemaakt hebben, en dat deze ook vaak onze ratio overstijgt, kunnen we inzien waarom een groot deel van onze discussies niet volgens deze manier te winnen zijn.

Een fantastisch boek dat vlot leest. Goed om inzicht te krijgen waarom mensen vasthouden aan hun overtuigingen. Ik begrijp waarom mijn verleden zelf deze leestip kreeg in 2016.

[Fabian Standaert · Rating 2 out of 5]

Het boek had naar mijn gevoel gerust wat korter gekund. Een hele resem aan voorbeelden van links versus rechts, die halverwege het lezen toch eerder genegeerd worden. Daarnaast had ik ook het gevoel dat er vaak dingen herhaald werden.

Doorheen de tekst zitten er zeker een paar nuggets, zaken die je tot denken aanzetten of een heel mooie leidraad vormen om verder uitgewerkt te worden. Helaas gebeurde dat te weinig.

Een opeenstapeling van onderzoeken, voorbeelden en hypothetische situaties, die naar mijn mening te breed werden uitgesmeerd, in plaats van enkele ervan diepgaand te bestuderen en uit te werken.

Het laatste hoofdstuk is een lichtpuntje.

[Julia · Rating 3 out of 5]

Interessant.. Wat ik er voornamelijk uit heb gehaald is dat iedereen dus zijn eigen werkelijkheid maakt. Het begin vond ik interessanter dan het einde. Op een gegeven moment beingt Mersh over de manier waarop wetenschappers hun resultaten naar buiten brengen (of juist niet) en hoe zij de resultaten een beetje kunnen kneden. Omdat ik momenteel studeer, heb ik een hoop van deze stof al gehad tijdens één van mijn minst favoriete vakken (Methoden en Technieken).. dus dat was jammer. Begin was wel nieuw voor mij, stof om over na te denken.

[Michel Verdonck · Rating 4 out of 5]

8/10
De mens is een kuddedier dat geneigd is de standpunten van zijn kudde blindelings te volgen. We zijn niet benauwd om feiten zo te draaien dat onze eigen mening als de juiste naar boven komt. Zo gebeurt het zelfs bij wetenschappelijke onderzoeken dat bepaalde bevindingen gewoon verzwegen worden om tot een conclusie te komen die strookt met wat de onderzoekers zelf geloven. Bottomline is: luister eens naar je tegenstrever en probeer zijn mening te begrijpen, het zou kunnen helpen.

[Michaël · Rating 2 out of 5]

Geen slecht uitgangspunt, maar dit is eigenlijk meer een uitgerokken literatuurstudie. Mocht de auteur die ene anekdote in Gent niet vermeld hebben, dan had dit evengoed een vertaald boek uit het Engels kunnen zijn. Je merkt het aan het taalgebruik: sommige zinsneden zijn gewoon vertaald overgenomen. Het bevat dus ook bijna uitsluitend Angelsaksisch onderzoek en dito voorbeelden (waarvan ik pakweg 80% al elders gelezen had). Beetje jammer.

[Katrien · Rating 4 out of 5]

Dit boek past in het rijtje van boeken welke ik recent las. Dit boek focust op waarom we zo graag denken dat we gelijk hebben. Of ervan overtuigd zijn dat we gelijk hebben.
Gelijk hebben is intellectuele masturbatie, zei een lezer aan de univ ooit, gelijk krijgen dat is waar het om gaat.... dit boek laat zien wat er aan de grond ligt van de alom bekende discussies op het internet. Vlot en toegankelijk geschreven.

[Emilie Beevers · Rating 4 out of 5]

Ideaal leesvoer om je hersenen eens aan een kritische reflectie te onderwerpen of je wel echt gelijk hebt wanneer je dat denkt en om meer inzicht te krijgen in het problematische verloop van discussies.

Zijn eerste boek “Oogklepdenken” vond ik ietsje vlotter lezen, maar alsnog kan ik deze ook aanbevelen.

[Christophe Scheire · Rating 3 out of 5]

zeer goed, vlot geschreven en met zeer goede voorbeelden doorspekt boek. Drie sterren omdat ik eigenlijk niks nieuws gelezen heb (al iets te veel gelezen over dit onderwerp blijkbaar). Voor mensen voor wie dit een nieuw onderwerp is, is dit een ideale grondige en mooi verhalend opgebouwde introductie in het thema.

[SG · Rating 3 out of 5]

Hoewel het boek fragmentarisch lijkt te beginnen, wordt al gauw de rode draad duidelijk. Het geeft een beknopt overzicht over de evolutie en de rol van het morele kompas, of de onderbuik zoals de auteur het omschrijft, wat we allemaal hebben. Persoonlijk had ik meer aan Moral Tribes en The Righteous Mind, maar voor wie deze boeken nog niet las, is dit werk zeker een aangename aanzet tot meer.

[Marc Buelens · Rating 4 out of 5]

goed onderbouwd, vlot geschreven, soms net iets te 'populair' willen zijn (zatlap; waarom niet dronkaard), een mooie mix van gekende studies en frisse parels. Ruben Mersch is ongetwijfeld een van de beste Vlaamse wetenschapsjournalisten

[Ronny Van · Rating 5 out of 5]

De onderbuik veeleer dan ons logisch verstand bepaalt ons standpunt, niet alleen bij morele maar ook bij wat verondersteld strikt wetenschappelijke topics, te zijn. Uitvoerig onderbouwd. Talrijke referenties.

[Geert · Rating 5 out of 5]

5 sterren betekent voor mij :"iedereen zou dit boek eens moeten lezen". Wel, als je dit vlot toegankelijk boek leest, zal ieder debat, iedere discussie nadien beschaafder zijn en meer bijbrengen voor alle partijen.

[Pieter Van Dorsselaer · Rating 5 out of 5]

Verplicht leesvoer voor iedereen die nog eens zijn 'ik heb ook een mening! ik heb ook een mening!' meent kwijt te moeten op Facebook!
Zeer verhelderend!

[Shary · Rating 4 out of 5]

7/10

[Marjo · Rating 4 out of 5]

Net wat minder goed dan zijn debuurt, maar nog steeds zeker het lezen waard.

[Bram Van · Rating 4 out of 5]

Het enige irritante is de soms erg Hollandse eindredactie. Verder een prachtboek

[Viki · Rating 5 out of 5]

De redelijke mens? Ik dacht het niet. Eerder 'wij zijn emotie'.

[Roel Peters · Rating 3 out of 5]

This is a book that was written by a guy who got tired of endless Facebook discussions. Why do people discuss? Who does nobody ever change opinion? Why does it always end in insults? Mersch tries to answer these questions from an evolutionary and psychological perspective. The book is véry accessible. Language is simple and many examples are used. On the downside, the personal stories are annoying and the jokes aren't necessary. Nevertheless, read this if you're a social media warrior.

[Bernd · Rating 3 out of 5]

Een fijn boek om te lezen en inzicht te krijgen in de manier van oordelen bij de mens. Zijn uiteindelijk besluit is dat de "onderbuik" eerst spreekt en dan komt de "ratio". Hij haalt veel onderbouwde voorbeelden aan die het boek een plezierige wending geven.

[Maxim · Rating 2 out of 5]

Eerste hoofdstuk:

Mersch toont aan dat moraliteit een aangeboren instinct is en dat rationaliteit allesbehalve een objectief element is. De mens denkt rationele beslissingen te kunnen nemen, maar dit argument wordt meteen van tafel gegooid door Mersch.
Wanneer we in een onfrisse omgeving zijn, hebben we bijvoorbeeld een strenger moreel oordeel. Daarenboven toont de schrijver via twee bekende experimenten: Kelly de bankbediende en lid van de vrouwenbeweging én het ontkoppelen van een treinspoor om levens te redden, aan dat we allesbehalve logisch kunnen denken, maar meer ons buikgevoel volgen. Tot slot bespreekt hij de ventro mediale prefrontale cortex.