Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak

by Ziya Gökalp

Ziya Gökalp Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak kitabında, Tanzimat'ın ilânından itibaren Osmanlı Devleti'nde tartışılan üç ayrı fikir akımı üzerinde durmuştur: Türkçülük, İslâmcılık ve medeniyetçilik. Gökalp, devletin ve milletin kurtuluşunu bu üç fikrin uzlaşmasında aramış; İslâmcılık ve medeniyetçilik düşüncelerini, Türkçülük düşüncesini daha da zenginleştirecek bir vasıta olarak görmüştür. Türkleşmek, İslâmlaşmak, Muasırlaşmak, Ziya Gökalp'in zengin bilgi birikiminden hareketle bir sistem içerisinde sunduğu düşüncelerinin özeti mahiyetindedir. Kitapta, Türk milletinin ve devletinin XX. yüzyılın ilk çeyreğinde yaşadığı sorunlarına dair yazarın ortaya attığı çözüm önerileri yer almaktadır. Benzer sorunların günümüzde daha da şiddetli bir şekilde yaşandığı düşünülürse, Ziya Gökalp'in fikirlerinin ve çözüm önerilerinin bugün için ne kadar değerli olduğu daha iyi anlaşılacaktır.
(arka kapak)

Genres: Nonfiction, Turkish

88 pages, Paperback

First published January 1, 2005

About the author

Mehmet Ziya Gökalp (d. 23 Mart 1875, Çermik – ö. 25 Ekim 1924, İstanbul), yapıtları ve görüşleriyle Türkçülüğü ve Türk milliyetçiliğini önemli ölçüde etkileyen Türk toplumbilimci, yazar, şair ve siyasetçidir. Meclis-i Mebusan'da ve Türkiye Büyük Millet Meclisi'nde milletvekilliği yapmıştır. "Türk millîyetçiliğinin babası" olarak da anılır.

Reviews

[Gözde Türker · Rating 5 out of 5]

Kitabı okurken, bölüm bölüm ilerledikçe Cumhuriyet'in temelini oluşturan fikrin nasıl geliştiğini de görebiliyorsunuz. Atatürk devrimlerini anlamak açısında da ufuk açıcı bir okuma oldu diyebilirim. Dahası Atatürk'ün söylediği ve yaptığı her şeyde bu kitaptaki fikirlerin izleri var gibi geldi bana ki Atatürkümüzün Ziya Gökalp'ten ne denli etkilendiğini şu sözlerinden anlıyoruz: "Bedenimin babası Ali Rıza Efendi, hislerimin babası Namık Kemal, fikirlerimin babası ise Ziya Gökalp'tir."

Dediğim gibi Ziya Gökalp'in görüşlerini okudukça Atatürk'ün ne yapmaya çalıştığını, yaptıklarını ve söylediklerini daha iyi anlamlandırmaya başladım. Eminim Gökalp'in diğer eserlerini okudukça bu anlamlandırma süreci devam edecek benim için.

[Semih Eker · Rating 4 out of 5]

Eser genel anlamda Türklük ülküsünün, İslamiyetin ve medeniyetin birbirinden kopuk kavramlar değil, devlet ve millet seviyesinde birbiri ile olan yakın ve birbirlerini destekleyici özelliklerini işlemiş.

Mustafa Kemal Atatürk'ün de fikir babası olarak tanınan ve Türkçülük ülküsünün önderlerinden olan Ziya Gökalp, eserde tarihten de örnekler vererek okura gerçekten değerli bilgiler sunmuş.

Eserin benim açımdan tek kötü yanı günümüz Türkçesi ile yazılmamış olmasıydı(Ötüken versiyonu), kelimelerin yanlarında günümüzdeki anlamları yazıyor fakat yine de okurken bu durum beni ciddi anlamda zorladı. Konu olarak zaten ağır bir eser, bir de kelimeleri anlayamama faktörü eklenince cümleleri 3-4 kez okuduğum anlar oldu. Eser günümüz Türkçesine uyarlanarak yayımlanırsa daha güzel olur.

[Mehmed Gokcel]

Turkification, Islāmization, and Modernization - Some thoughts are as follows:

The second half of the nineteenth century and early 20th century saw the rise of nationalist sentiments. This posed a particular challenge for multi-ethnic empires and countries such as the Ottoman Empire, Austro-Hungarian Empire and Colonial India. Ziya Gokalp foresaw what the fate of the Ottoman Empire would be if it did not embrace Turkish Nationality and create a new culture and identity. Faced with the prevalence of formidable ideological trends such as Ottomanism, Islamism, Modernism and ethnic secessionist nationalisms within the Empire, Ziya Gokalp suggests to create a merger of sentiments that could prevent the Empire from crumbling. He considers questions such as:

Is there a civilisational and cultural clash between Europe and the Ottoman Empire?
What are the implications of adopting an innovation or practice of a 'different culture'? How does that impact the fabric of society?
What are the different identities and values that make up society and thus are needed to be vitally preserved?
How does a nation resist the phenomenon that Arnold Toynbee suggests: if a nation takes the weapons of the West, they must eventually take their culture as well since for Toynbee there is a culture-civilisation parity.

Thought provoking overall.

[Engincan Veske · Rating 5 out of 5]

1981 baskısını okumam dolayısıyla çok akıcı bir versiyonunu okuyamasamda altını çizdiğim bir çok nokta oldu. Kitapta temel olarak bu 3 farklı görüşün doğuş ve benimsenmesi anlatılıyor ve birçok bölümde de bir Türk münevverinin milletini geliştirmek için üzerinde düşündüğü ve kafa yorduğu konulara değiniliyor.

Her Türk gencinin okuması gereken bir kitap.

[Kamarad Volksjäger · Rating 5 out of 5]

100 yıldır hiçbir şey değişmedi.

[izzet firat orfa · Rating 2 out of 5]

Farklı bir baskısı tercih edilebilir. Zira eski kelimelerin anlamları, her kelimeden sonra parantez içinde verilmiş. Okuma hızını ve cümle, paragrafı kavrayışı çok düşürüyor.

[Murat · Rating 3 out of 5]

--Kültür Bakanlığı Versiyonu.--

[Doğu · Rating 4 out of 5]

“Benim oğlan bina okur, döner döner bir daha okur”

Dönüp dolaşıp Türkçülüğün temel metinlerine, özellikle de Gökalp’e geliyorum. Belki de Türklüğün yeniden doğuşunu ve şahlanışını gözlerken, “Rönesans”ımızı ararken bizim de klasiklere yeniden yönelmemiz gerekiyor.

Kitaba gelirsek:

Gökalp hiç şüphesiz bir Türk büyüğüdür, büyük bir Türk’tür ama neticede Türk’tür. Kitabın neredeyse tamamında Türklere özgü o safdillik, o sevimli “Oğuzluk” göze çarpıyor. İslâmcılığın pragmatik faydaları olabileceğini, Türkçülük ile islâmcılığın beraber bulunabileceğini -muhtemelen gerçekten inanarak- iddia ediyor. (Türklüğün Başına Gelenler isimli makalenin başını okuduğunuzda, bugün hâlen devam eden sorunları Gökalp’in o gün ne kadar güzel tahlil ettiğini görüyorsunuz, makalenin sonunda “Türkçülük aynı zamanda islâmcılıktır” cümlesini okuduğunuzda ise Gökalp’e acıyla karışık bir tebessüm gönderiyorsunuz)

Şahsen Gökalp’in “Türk milletinden, islâm ümmetinden, garp medeniyetinden” tanımını içselleştirebildiğimi düşünüyorum, ancak günümüzün siyasi ortamında insanlardan bu üçünü birbirleri ile çatışmaksızın zihinlerinde barındırmalarını ne kadar bekleyebiliriz, onlara bunu ne kadar tavsiye edebiliriz bilemiyorum.

Keşke Gökalp burada olsaydı da, 25 yıllık siyasal islamcı hegemonyadan sonra bu kitaba bir ek yazabilseydi.

[Volkan · Rating 3 out of 5]

Ziya Gökalp'in fikirlerini merak edip öğrenelim diye Ötüken neşriyattan çıkan kitabını aldım ama hata etmişim. Orijinaline sadık kalacağız diye kitabı Osmanlıca bırakıp sürekli parantez içi açıklama vermişler. Dolayısıyla bir sayfayı bile bütün halinde anlayarak okumaya fırsat vermiyor. Bu yüzden notum kitabon içeriğine değil, çünkü içerik hakkında bir fikir edinemedim, başka bir yayın evinden çıkan baskısını tekrar okumayı deneyeceğim

[Bahri · Rating 5 out of 5]

Türkleşmek, İslamlaşmak ve Muasırlaşmak fikirlerinin ayrı birer kavram olmadığı, bu kavramların birbiri ile doğrudan ilgili olduğu ve tam olarak nelerin anlaşılması gerektiği örneklerle mükemmel şekilde ortaya konulmuş. Atatürk’ün fikir babam Ziya Gökalp’dır demesini şimdi daha iyi anlıyorum. Kitabın günümüz Türkçesi ile yayımlanıp liselerde okunması zorunlu olması gerekir.

[Niceto · Rating 4 out of 5]

Eser, Ziya Gökalp’in dönemin üç tarz-ı siyasetini tanıtıp, çok derinlikli olmasa da bazı eklemelerde bulunduğu makalelerinden oluşuyor. Ziya Gökalp, bir sentezden bahsetmeden, 3 siyasi akımdan da belli faydalar öne çıkarıp incelemelerde bulunuyor.

Dönemin siyasi ve sosyolojik gündemini anlamak için önemli bir eser.

[Denizer]

Dili biraz ağır doğal olarak. Benim aldığım versiyonda kelimelerin yanına parantez içinde anlamları yazılmıştı yine de insan biraz kopuyor okurken.
Osmanlının son zamanlarındaki 3 çeşit düşünceden bahsediyor başlıktaki gibi. Bu düşüncelerin eksi ve artı yanlarını yazıyor.

[Büşra · Rating 4 out of 5]

Elinize geçerse mutlaka okuyun👍🏻

[Osman Akgün · Rating 4 out of 5]

Osmanlı son dönem ve cumhuriyet dönemi entelijansiyasının neler düşündüğünü ve neleri, neden yaptıklarının güzel bir rehberi niteliğinde. Kitabın dili ve akıcılığı tam kararında.

[Laçin Tutalar · Rating 3 out of 5]

Re-read just when I was questioning the motives of the 20-yr-long establishment in their tweets, speeches and non-excuses after the February quake in Turkey. It was a timely read.

[Mert Tuzer · Rating 4 out of 5]

Türk milliyetçiliğinin babası olarak bilinmesi, onu, diğer iki fikre uzak gibi gösterse de kitabı okudukça aslında Gökalp'in, bu üç fikrin benimsenmesi sonucunda ortaya çıkacak olan dünya devleti-milleti mefkuresiyle yurdum insanına yol göstermeye çalıştığını görmekteyiz.