What do you think?
Rate this book
Tonio: een requiemroman
In de vroege morgen van Eerste Pinksterdag 2010 wordt Tonio van der Heijden, het enig kind van Adri van der Heijden en Mirjam Rotenstreich, ter hoogte van het Vondelpark in het centrum van Amsterdam geschept door een auto. Hij wordt in kritieke toestand naar het Academisch Medisch Centrum vervoerd, waar hij diezelfde dag aan zijn verwondingen overlijdt. Tonio zal niet ouder worden dan 21 jaar.
A.F.Th. van der Heijden doet het enige waar hij op dat moment toe in staat is: in zijn herinnering graven, aantekeningen maken, schrijven. Daarbij voortgedreven door twee dwingende vragen: wat gebeurde er met Tonio in de laatste uren en dagen voorafgaand aan de ramp, en hoe kon dit ongeluk plaatsvinden? Een zoektocht naar het wat en het hoe, die leidt langs verschillende ooggetuigen, vrienden, politiemensen, artsen en het mysterieuze meisje Jenny, dat in de laatste weken van Tonio's leven een cruciale rol blijkt te hebben vervuld.
Tonio vormt de neerslag van die zoektocht. Een nauwgezette reconstructie van een jongensleven en een radeloze queeste naar zin en betekenis.
A.F.Th. van der Heijden doet het enige waar hij op dat moment toe in staat is: in zijn herinnering graven, aantekeningen maken, schrijven. Daarbij voortgedreven door twee dwingende vragen: wat gebeurde er met Tonio in de laatste uren en dagen voorafgaand aan de ramp, en hoe kon dit ongeluk plaatsvinden? Een zoektocht naar het wat en het hoe, die leidt langs verschillende ooggetuigen, vrienden, politiemensen, artsen en het mysterieuze meisje Jenny, dat in de laatste weken van Tonio's leven een cruciale rol blijkt te hebben vervuld.
Tonio vormt de neerslag van die zoektocht. Een nauwgezette reconstructie van een jongensleven en een radeloze queeste naar zin en betekenis.
640 pages, Hardcover
First published January 1, 2011
About the author
A.F.Th. van der Heijden
71 books202 followersAdrianus Franciscus Theodorus (Adri) van der Heijden is een Nederlandse schrijver. Hij heeft ook gepubliceerd als Patrizio Canaponi en als A.F.Th. In 2003 ontving hij de Schrijversprijs der Brabantse Letteren en in 2011 de Constantijn Huygensprijs, telkens voor zijn hele oeuvre.
Adrianus Franciscus Theodorus (Adri) van der Heijden is a Dutch writer. He also published as Patrizio Canaponi and as A.F.Th. In 2003 he received the Schrijversprijs der Brabantse Letteren and in 2011 the Constantijn Huygensprijs, both prizes for his entire work.
Adrianus Franciscus Theodorus (Adri) van der Heijden is a Dutch writer. He also published as Patrizio Canaponi and as A.F.Th. In 2003 he received the Schrijversprijs der Brabantse Letteren and in 2011 the Constantijn Huygensprijs, both prizes for his entire work.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 338 reviews
April 12, 2020
Raising children (biological/adoptive/foster) is one of the most radical experiences in a lifetime: there is nothing else that binds you more to life itself, and the bond is forever (as long as you live); the bond is even stronger and more permanent than the 'ordinary' love bond between man and woman (or man and man, or woman and woman, etc.). Now the great paradox is that this intense bond with life is also a preparation ... for death! Let me explain. During the upbringing process, the bond between parent and child at first is very intense, but gradually it becomes looser: as a baby and a small child, their lives almost completely coincide with yours as a parent, you live everything, both the lusts and the burdens in an intense interaction that is usually one of the most wonderful, fulfilling, and absorbing experiences you can have as a human being; but gradually the child tears away from you, looks at the world in his/her own way, makes his/her own life. And let it be clear: this is normal and even healthy.
But as a parent this process is difficult: it is a constant struggle with guiding (taking care and setting limits) and letting go (giving trust); the letting go is an inherent part of the upbringing process, but it’s awfully heavy to bear, because the very thing that binds you most to life goes its own way; it is as if a piece of yourself (both physically and mentally) tears off, like a planet or a moon that cuts the gravitational link and goes its own way through the solar system (and of course, occasionally flashes by again). Pay attention, here it comes: this difficult process of letting go of your children is actually an early exercise in letting go of your own life, and thus into making peace with death, accepting your own finiteness as an integral part of life... Yes, you may swallow.
I apologize for the somewhat morbid tenor of my introduction. I may have put things a bit harsher than reality, but - as you might have guessed - it goes back to my personal experience of parenthood: together with my wife I raised 4 children and letting go for me was absolutely one of the hardest experiences of my life (but let there be no misunderstanding: the bond between us and our children is still very good, and we are very proud of the course that our children go). But for me personally, I have been able to accept that letting go-process by connecting it with the perspective of my own finiteness: embracing life ànd death, accepting the limitations of life, acknowledging that it can end and that you will have to let it go (and the world will go on). I must concede that it still is difficult, this coping, but my children unconsciously have teached me to accept this form of mental peace (not that I am so fixated on the end now, I hope I still have a long way to go).
But then there is this book, 'Tonio' by the Dutch author A.F.Th. Van der Heijden (in the Netherlands he is commonly known as A.F.Th). This is not about the own finiteness of the parent, but about the finiteness of the child and the fragile bond between child and parent. I guess there is nothing as hard as losing your child in the midst of his/her young life, even before he/she has been able to develop and realize all his/her talents and dreams. This is what happened to Van der Heijden and his wife Mirjam, with their 21-year-old son Tonio, who died in a stupid accident on his bike. This bulky book is a description of the various stages of the mourning process that A.F.Th. and Mirjam went through, starting from the report of the accident until they had enough courage, three months later, to visit the site of the accident and even view the CCTV-camera footage of what really happened. Reading all this of course is heartbreaking, you can almost physically feel their own pain, and the whirlwind of rational and irrational feelings they went through: panic, grief, despair, anger, guilt and even shame.
But the novel offers more, as the subtitle itself indicates: it is a requiem novel, a tribute to a life that was broken in the bud. What I particularly noticed (in the light of the theory I outlined above) is that the author also regularly focuses on the process of letting go. Constantly A.F.Th. looks back on his interaction with Tonio, as a baby, a toddler, a teenager and an early adult, with everything that accompanies this upbringing process: the care, the love, the protection and anxiety, but also the challenge, some friction, and the whole process of tearing apart, that also for A.F.Th. clearly was a difficult one. In his case, after the accident, letting go became very definitive, and let there be no misunderstanding: that is an issue of another dimension, a real drama. Death has gotten a face, that stays permanently in your mind, and you have to learn to cope with that. "Times heals all wounds", they say, but that is only partly true, Van der Heijden clearly shows you have to integrate the wound, the pain and the mourning in your life, so that is stays a part of you, forever. In a beautiful passage towards the end of the book, Van der Heijden expresses it in a unique way to his wife: "let mourning take its course, let the pain continue, because as long as there is pain, Tonio lives on, he still lives in us, he is not completely gone". For an outsider that could seem like a form of masochism, but anyone who has ever experienced mourning, knows how real and valuable this way of looking at pain and suffering is.
You can be shocked by the embarrassing introspection that A.F.Th. offers on his grieving process, with its great and small aspects, including the addiction to alcohol and painkillers. I can understand that. I must say, this form of narcissism and the enlargement of the ignoble aspects of his own life were elements that I didn’t appreciate in his earlier books. But here it seems just the right thing to do: showing life as it is, in all its small miserableness, in the midst of the worst possible crisis.
Finally, two aspects that also make up the greatness of this novel. In the first place the endearing way in which the close bond between A.F.Th. and his wife Mirjam is described. Their co-meandering through what certainly was the most difficult period of their lives, their unrelenting support to each other (even though they were not on the same mourning rhythm) is nothing short of moving, because it also is not so evident: a lot of relations break under this harsh experience. And then there’s also the literary quality of the book: the gargantuan style of Van der Heijden's previous novels wasn't my thing, and perhaps also this book could have done with 150-200 pages less, but the literary level of most passages is so high that this does not matter. On the contrary: mourning has an aspect of timelessness that calls for the rawness of it to be spread over as many pages as possible. It is a matter of respect to accept that, in homage to a life that was prematurely broken off, and in homage to the grieving of those that stayed behind.
(rating 3.5 stars)
But as a parent this process is difficult: it is a constant struggle with guiding (taking care and setting limits) and letting go (giving trust); the letting go is an inherent part of the upbringing process, but it’s awfully heavy to bear, because the very thing that binds you most to life goes its own way; it is as if a piece of yourself (both physically and mentally) tears off, like a planet or a moon that cuts the gravitational link and goes its own way through the solar system (and of course, occasionally flashes by again). Pay attention, here it comes: this difficult process of letting go of your children is actually an early exercise in letting go of your own life, and thus into making peace with death, accepting your own finiteness as an integral part of life... Yes, you may swallow.
I apologize for the somewhat morbid tenor of my introduction. I may have put things a bit harsher than reality, but - as you might have guessed - it goes back to my personal experience of parenthood: together with my wife I raised 4 children and letting go for me was absolutely one of the hardest experiences of my life (but let there be no misunderstanding: the bond between us and our children is still very good, and we are very proud of the course that our children go). But for me personally, I have been able to accept that letting go-process by connecting it with the perspective of my own finiteness: embracing life ànd death, accepting the limitations of life, acknowledging that it can end and that you will have to let it go (and the world will go on). I must concede that it still is difficult, this coping, but my children unconsciously have teached me to accept this form of mental peace (not that I am so fixated on the end now, I hope I still have a long way to go).
But then there is this book, 'Tonio' by the Dutch author A.F.Th. Van der Heijden (in the Netherlands he is commonly known as A.F.Th). This is not about the own finiteness of the parent, but about the finiteness of the child and the fragile bond between child and parent. I guess there is nothing as hard as losing your child in the midst of his/her young life, even before he/she has been able to develop and realize all his/her talents and dreams. This is what happened to Van der Heijden and his wife Mirjam, with their 21-year-old son Tonio, who died in a stupid accident on his bike. This bulky book is a description of the various stages of the mourning process that A.F.Th. and Mirjam went through, starting from the report of the accident until they had enough courage, three months later, to visit the site of the accident and even view the CCTV-camera footage of what really happened. Reading all this of course is heartbreaking, you can almost physically feel their own pain, and the whirlwind of rational and irrational feelings they went through: panic, grief, despair, anger, guilt and even shame.
But the novel offers more, as the subtitle itself indicates: it is a requiem novel, a tribute to a life that was broken in the bud. What I particularly noticed (in the light of the theory I outlined above) is that the author also regularly focuses on the process of letting go. Constantly A.F.Th. looks back on his interaction with Tonio, as a baby, a toddler, a teenager and an early adult, with everything that accompanies this upbringing process: the care, the love, the protection and anxiety, but also the challenge, some friction, and the whole process of tearing apart, that also for A.F.Th. clearly was a difficult one. In his case, after the accident, letting go became very definitive, and let there be no misunderstanding: that is an issue of another dimension, a real drama. Death has gotten a face, that stays permanently in your mind, and you have to learn to cope with that. "Times heals all wounds", they say, but that is only partly true, Van der Heijden clearly shows you have to integrate the wound, the pain and the mourning in your life, so that is stays a part of you, forever. In a beautiful passage towards the end of the book, Van der Heijden expresses it in a unique way to his wife: "let mourning take its course, let the pain continue, because as long as there is pain, Tonio lives on, he still lives in us, he is not completely gone". For an outsider that could seem like a form of masochism, but anyone who has ever experienced mourning, knows how real and valuable this way of looking at pain and suffering is.
You can be shocked by the embarrassing introspection that A.F.Th. offers on his grieving process, with its great and small aspects, including the addiction to alcohol and painkillers. I can understand that. I must say, this form of narcissism and the enlargement of the ignoble aspects of his own life were elements that I didn’t appreciate in his earlier books. But here it seems just the right thing to do: showing life as it is, in all its small miserableness, in the midst of the worst possible crisis.
Finally, two aspects that also make up the greatness of this novel. In the first place the endearing way in which the close bond between A.F.Th. and his wife Mirjam is described. Their co-meandering through what certainly was the most difficult period of their lives, their unrelenting support to each other (even though they were not on the same mourning rhythm) is nothing short of moving, because it also is not so evident: a lot of relations break under this harsh experience. And then there’s also the literary quality of the book: the gargantuan style of Van der Heijden's previous novels wasn't my thing, and perhaps also this book could have done with 150-200 pages less, but the literary level of most passages is so high that this does not matter. On the contrary: mourning has an aspect of timelessness that calls for the rawness of it to be spread over as many pages as possible. It is a matter of respect to accept that, in homage to a life that was prematurely broken off, and in homage to the grieving of those that stayed behind.
(rating 3.5 stars)
January 21, 2013
Tonio… een boek dat me met zoveel gemengde gevoelens achterliet dat ik soms niet goed meer wist wat ik er nu concreet van moest denken. Sowieso vind het moeilijk om een oordeel te vellen over een waargebeurd verhaal. Wie ben ik om zo een hard oordeel over mensen hun leven te vellen? Zeker met een boek als Tonio. Hemeltje, de schrijver is zijn zoon en een deel van zijn leven kwijt. Wie ben ik dan om zijn boek te beoordelen.
Veel gemengde gevoelens dus. Langst de ene kant had ik het boek zoveel rauwer verwacht dan het was, maar volgens mij ging een deel van dat rauwe verloren doordat het zo een langdradig boek was. Voor mij had de kern van het verhaal veel krachtiger overgekomen moest het beknopter geweest zijn. Er hadden zeker 200 bladzijden minder aan dit boek kunnen zijn. Langst de andere kant waren er moment dat het boek me echt naar de keel greep en me niet losliet. Neen, zelf niet na het uitlezen ervan. Het bleef hangen en hield mij bezig. De auteur maakt steenharde observaties en spaart niemand. Zichzelf niet, maar ook zijn omgeving niet. Ik kan enkel respect opbrengen voor het feit dat iemand zich zo bloot durft te geven in een boek. Hij probeert op geen enkel moment zichzelf mooier voor te stellen dat hij is.
Als dit boek pure fictie was geweest dan had ik het niet uitgelezen. Te langdradig, te veel herhaling en de personages lagen me niet. Het klinkt vreselijk om te zeggen maar ik vond niemand sympathiek in het boek. Ook Tonio niet. Maar net omdat het boek geen fictie was bleef ik lezen. Het voelde net alsof ik het Tonio verschuldigd was. Als een vader zo een titanenwerk verzet om zijn zoon te kunnen herinneren, wie ben ik dan om het terzijde te schuiven? Wat niet wegneemt dat ik op sommige punten mij echt kon inleven in het verhaal. Wij hebben nog geen kinderen, zijn nu in de fase van het “kinderen op de wereld willen zetten” en dan wordt je wel eens loeihard met je neus op de feiten gedrukt door dit boek.
3 sterren voor mij en toch….. een must read. Contradictorisch noemen ze dat, maar het is een eerlijke weergave van mijn gevoel.
Veel gemengde gevoelens dus. Langst de ene kant had ik het boek zoveel rauwer verwacht dan het was, maar volgens mij ging een deel van dat rauwe verloren doordat het zo een langdradig boek was. Voor mij had de kern van het verhaal veel krachtiger overgekomen moest het beknopter geweest zijn. Er hadden zeker 200 bladzijden minder aan dit boek kunnen zijn. Langst de andere kant waren er moment dat het boek me echt naar de keel greep en me niet losliet. Neen, zelf niet na het uitlezen ervan. Het bleef hangen en hield mij bezig. De auteur maakt steenharde observaties en spaart niemand. Zichzelf niet, maar ook zijn omgeving niet. Ik kan enkel respect opbrengen voor het feit dat iemand zich zo bloot durft te geven in een boek. Hij probeert op geen enkel moment zichzelf mooier voor te stellen dat hij is.
Als dit boek pure fictie was geweest dan had ik het niet uitgelezen. Te langdradig, te veel herhaling en de personages lagen me niet. Het klinkt vreselijk om te zeggen maar ik vond niemand sympathiek in het boek. Ook Tonio niet. Maar net omdat het boek geen fictie was bleef ik lezen. Het voelde net alsof ik het Tonio verschuldigd was. Als een vader zo een titanenwerk verzet om zijn zoon te kunnen herinneren, wie ben ik dan om het terzijde te schuiven? Wat niet wegneemt dat ik op sommige punten mij echt kon inleven in het verhaal. Wij hebben nog geen kinderen, zijn nu in de fase van het “kinderen op de wereld willen zetten” en dan wordt je wel eens loeihard met je neus op de feiten gedrukt door dit boek.
3 sterren voor mij en toch….. een must read. Contradictorisch noemen ze dat, maar het is een eerlijke weergave van mijn gevoel.
July 12, 2011
In mijn stukje over Het diner onderstreepte ik hoe lang het lezen van fictie geleden was. Maar ik zet koppig verder. En zo sloeg ik de eerste bladzijde van Tonio – Een requiemroman door A.F. Th. van der Heijden open. Op aanraden van een aantal mensen wiens literaire smaak ik instinctief vertrouw. Zij gaven aan volledig ondersteboven te zijn door deze grafproza voor zijn verongelukte (enige) zoon.
Geen tranen, geen kippenvel. Niet overhoop door de meer dan 600 bladzijden boordevol herinneringen aan een jongeman die op 22-jarige leeftijd overleed. Ben ik kil? Mis ik inlevingsvermogen? Misschien omdat ik verlies door de dood nooit eerder van dichtbij ervoer. Misschien omdat ik zelf (nog) geen kinderen heb. Vermoedelijk omdat ik voornamelijk respect ontwikkelde voor de mooie mens die Tonio Rotenstreich van der Heijden ongetwijfeld was. En omdat ik bovenal de schrijver-vader bewonder.
‘Dat vind ik nou het mooie van zo’n verduistering,’ fluister ik tot Tonio, hem de bril teruggevend, ‘dat de zon zich voor de gelegenheid als maansikkel vermomt. Welkom op het gemaskerde bal van de hemellichamen. Het carnaval van het zonnestelsel.’
Een persoonlijk, sereen en waardig eerbetoon van een schrijvende vader aan een zich tot volwassen man ontpoppende zoon. Treffende woorden. Woorden die ik zelf zou willen schrijven. En tegelijk weer niet.
Geen tranen, geen kippenvel. Niet overhoop door de meer dan 600 bladzijden boordevol herinneringen aan een jongeman die op 22-jarige leeftijd overleed. Ben ik kil? Mis ik inlevingsvermogen? Misschien omdat ik verlies door de dood nooit eerder van dichtbij ervoer. Misschien omdat ik zelf (nog) geen kinderen heb. Vermoedelijk omdat ik voornamelijk respect ontwikkelde voor de mooie mens die Tonio Rotenstreich van der Heijden ongetwijfeld was. En omdat ik bovenal de schrijver-vader bewonder.
‘Dat vind ik nou het mooie van zo’n verduistering,’ fluister ik tot Tonio, hem de bril teruggevend, ‘dat de zon zich voor de gelegenheid als maansikkel vermomt. Welkom op het gemaskerde bal van de hemellichamen. Het carnaval van het zonnestelsel.’
Een persoonlijk, sereen en waardig eerbetoon van een schrijvende vader aan een zich tot volwassen man ontpoppende zoon. Treffende woorden. Woorden die ik zelf zou willen schrijven. En tegelijk weer niet.
June 8, 2021
Leed om het verlies van je kind is met geen pen te beschrijven. Het lukte A.F.Th. van der Heijden evenwel met een ouderwetse schrijfmachine.
Door zijn hoofd speelt (uiteraard) continu de vermeende reconstructie van het dodelijk verkeersongeval van zijn zoon Tonio, inclusief de dagen, uren, minuten en seconden die eraan voorafgingen. Dat is van begin tot eind de rode draad in het verhaal. Aanvankelijk voornamelijk speculatief maar door de invoelbare, bijna obsessieve drang om dichter bij zijn zoon te komen, komt de waarheid ook steeds dichterbij, zij het soms door een lichte vorm van magisch denken.
Ter afwisseling van deze uitgebreid vertelde queeste en de soms indringende filosofische bespiegelingen over de dood, wordt de auteur voortdurend herinnerd aan het leven van en met zijn zoon, in alle stadia: van de preconceptie tot het overlijden. Voor hem zijn al die mooie herinneringen alleen maar pijnlijk, nu ze zo nutteloos lijken en negatief gekleurd worden door het voortijdig en abrupt afgebroken jonge leven. Tevens geven die herinneringen de auteur telkens aanleiding om zichzelf op allerlei gebieden - zelfs de meest intieme - , met zijn zoon te vergelijken of welhaast te vereenzelvigen, waardoor het een zeer omvangrijk en uitgebreid verhaal is geworden waarin hij niet alleen zichzelf zeer openhartig opstelt, maar ook zijn gezin aan alle vormen van kwetsbaarheid blootstelt. Dit leidt ertoe dat ik me als lezer soms een voyeur voelde, die het privéleven van de schrijver en zijn gezin binnendrong. Meermaals moest ik mezelf ervan overtuigen dat hij zelf toestemming had gegeven, dat het gelezen mócht worden omdat hij er ook royalties voor ontving en (geld)prijzen. Maar me dat te realiseren botste dan weer met de indruk dat het schrijven van dit boek aanvankelijk vooral een therapeutische noodzaak zal hebben gehad.
Het kader van deze autobiografische roman is een verhaallijn die het begrijpelijk wanhopige verdriet van Van der Heijden en diens vrouw beschrijft vanaf de vroege ochtend op Eerste Pinksterdag 2010 (het moment dat de politie voor de deur staat met de onheilstijding), tot enkele maanden later, wanneer de auteur en zijn vrouw besluiten te stoppen met hun overvloedige alcoholinname, vooral vanwege de schrijnende slokdarm van zijn vrouw. Veel details uit die eerste maanden, de periode dat zij zich met sterkedrank de dagen doorsleepten, worden schijnbaar onbedoeld herhaald en hadden naar mijn idee wel wat strakker geredigeerd mogen worden.
Naast verdriet en wanhoop waren het deprimerende schuldgevoel en de nutteloosheid der dingen en herinneringen, thema's die het boek nog meer zwaarte gaven dan de dood en het grote aantal pagina's bij elkaar al konden doen. Het was voor mij dan ook geen boek om in één adem uit te lezen. Ik moest het, wilde ik er zelf niet aan onderdoor gaan of aan de drank geraken, regelmatig terzijde leggen om op adem te komen door af en toe een ander boek te lezen. Daarom heb ik er vier weken over gedaan en hoewel het boek een sterke indruk op me achtergelaten heeft, was ik eerlijk gezegd stiekem wel een beetje opgelucht toen ik het uit had.
Gemengde gevoelens dus. Het verhaal van Van der Heijden is zeer invoelbaar en indringend. In die zin wekt het alleen maar sympathie op. Ook is het ondanks de omstandigheden knap geschreven. Maar het zou evengoed 200 pagina's meer of minder hebben kunnen bevatten. Verdriet is oneindig en de mate waarin het zich op papier manifesteert laat zich niet bepalen door kwantiteit. Een strengere redactie had het wat mij betreft zelfs nog indringender kunnen maken. Zo bewees hij al eerder met 'Uitdorsten', over de ziekte en de dood van zijn moeder. Andere voorbeelden zijn 'Schaduwkind' van Thomese en 'Zolang niet alles is verteld' van Marre van Dantzig. Dunne boeken als geslepen diamanten. Maar ondanks dat een beknopter versie misschien voor de lezer genoeg zou zijn geweest, zou het waarschijnlijk nooit genoeg voor de schrijver zijn omdat hij het gevoel zou kunnen hebben Tonio daarmee te kort te doen. Het heeft er de schijn van dat het schrijven van een novelle te snel klaar zou zijn geweest en dat de auteur nog geen afstand van het schrijven over Tonio wilde doen omdat hij voor zijn gevoel dan ook klaar zou zijn met Tonio zelf. Nee, het verhaal moest zo lang zijn als het is. Geen woord meer of minder.
Een requiem-roman (ik had niet eerder van dat genre gehoord) mag je misschien eigenlijk niet kritisch beoordelen. Maar aangezien het boek een bestseller werd en ook beoordeeld is met diverse prijzen, meen ik toch dat het niet oneerbiedig is om ook mijn sterren toe te kennen. Voor Tonio zelf: zoveel als er aan de hemel staan, voor het boek en de redactie drie.
Door zijn hoofd speelt (uiteraard) continu de vermeende reconstructie van het dodelijk verkeersongeval van zijn zoon Tonio, inclusief de dagen, uren, minuten en seconden die eraan voorafgingen. Dat is van begin tot eind de rode draad in het verhaal. Aanvankelijk voornamelijk speculatief maar door de invoelbare, bijna obsessieve drang om dichter bij zijn zoon te komen, komt de waarheid ook steeds dichterbij, zij het soms door een lichte vorm van magisch denken.
Ter afwisseling van deze uitgebreid vertelde queeste en de soms indringende filosofische bespiegelingen over de dood, wordt de auteur voortdurend herinnerd aan het leven van en met zijn zoon, in alle stadia: van de preconceptie tot het overlijden. Voor hem zijn al die mooie herinneringen alleen maar pijnlijk, nu ze zo nutteloos lijken en negatief gekleurd worden door het voortijdig en abrupt afgebroken jonge leven. Tevens geven die herinneringen de auteur telkens aanleiding om zichzelf op allerlei gebieden - zelfs de meest intieme - , met zijn zoon te vergelijken of welhaast te vereenzelvigen, waardoor het een zeer omvangrijk en uitgebreid verhaal is geworden waarin hij niet alleen zichzelf zeer openhartig opstelt, maar ook zijn gezin aan alle vormen van kwetsbaarheid blootstelt. Dit leidt ertoe dat ik me als lezer soms een voyeur voelde, die het privéleven van de schrijver en zijn gezin binnendrong. Meermaals moest ik mezelf ervan overtuigen dat hij zelf toestemming had gegeven, dat het gelezen mócht worden omdat hij er ook royalties voor ontving en (geld)prijzen. Maar me dat te realiseren botste dan weer met de indruk dat het schrijven van dit boek aanvankelijk vooral een therapeutische noodzaak zal hebben gehad.
Het kader van deze autobiografische roman is een verhaallijn die het begrijpelijk wanhopige verdriet van Van der Heijden en diens vrouw beschrijft vanaf de vroege ochtend op Eerste Pinksterdag 2010 (het moment dat de politie voor de deur staat met de onheilstijding), tot enkele maanden later, wanneer de auteur en zijn vrouw besluiten te stoppen met hun overvloedige alcoholinname, vooral vanwege de schrijnende slokdarm van zijn vrouw. Veel details uit die eerste maanden, de periode dat zij zich met sterkedrank de dagen doorsleepten, worden schijnbaar onbedoeld herhaald en hadden naar mijn idee wel wat strakker geredigeerd mogen worden.
Naast verdriet en wanhoop waren het deprimerende schuldgevoel en de nutteloosheid der dingen en herinneringen, thema's die het boek nog meer zwaarte gaven dan de dood en het grote aantal pagina's bij elkaar al konden doen. Het was voor mij dan ook geen boek om in één adem uit te lezen. Ik moest het, wilde ik er zelf niet aan onderdoor gaan of aan de drank geraken, regelmatig terzijde leggen om op adem te komen door af en toe een ander boek te lezen. Daarom heb ik er vier weken over gedaan en hoewel het boek een sterke indruk op me achtergelaten heeft, was ik eerlijk gezegd stiekem wel een beetje opgelucht toen ik het uit had.
Gemengde gevoelens dus. Het verhaal van Van der Heijden is zeer invoelbaar en indringend. In die zin wekt het alleen maar sympathie op. Ook is het ondanks de omstandigheden knap geschreven. Maar het zou evengoed 200 pagina's meer of minder hebben kunnen bevatten. Verdriet is oneindig en de mate waarin het zich op papier manifesteert laat zich niet bepalen door kwantiteit. Een strengere redactie had het wat mij betreft zelfs nog indringender kunnen maken. Zo bewees hij al eerder met 'Uitdorsten', over de ziekte en de dood van zijn moeder. Andere voorbeelden zijn 'Schaduwkind' van Thomese en 'Zolang niet alles is verteld' van Marre van Dantzig. Dunne boeken als geslepen diamanten. Maar ondanks dat een beknopter versie misschien voor de lezer genoeg zou zijn geweest, zou het waarschijnlijk nooit genoeg voor de schrijver zijn omdat hij het gevoel zou kunnen hebben Tonio daarmee te kort te doen. Het heeft er de schijn van dat het schrijven van een novelle te snel klaar zou zijn geweest en dat de auteur nog geen afstand van het schrijven over Tonio wilde doen omdat hij voor zijn gevoel dan ook klaar zou zijn met Tonio zelf. Nee, het verhaal moest zo lang zijn als het is. Geen woord meer of minder.
Een requiem-roman (ik had niet eerder van dat genre gehoord) mag je misschien eigenlijk niet kritisch beoordelen. Maar aangezien het boek een bestseller werd en ook beoordeeld is met diverse prijzen, meen ik toch dat het niet oneerbiedig is om ook mijn sterren toe te kennen. Voor Tonio zelf: zoveel als er aan de hemel staan, voor het boek en de redactie drie.
February 1, 2015
Het verlies van je kind is verschrikkelijk laat dat duidelijk zijn. Ik weet dit uit eigen ervaring. Het boek is goed geschreven. Toch is het mij niet gelukt om er doorheen te komen. Het verdriet is enorm, maar de schrijver blijft maar zwelgen, ik trok het niet meer en heb gebruik gemaakt van de rechten van de lezer. Begon goed, maar ging maar door en door. Jammer.
January 8, 2021
Met name het begin maakte veel indruk op me. Waarschijnlijk kunnen woorden het verdriet van de inmiddels kinderloze vader maar moeilijk vatten, maar ‘Adri’ doet zijn best en slaagt er mijns inziens goed in.
Richting het einde (na 2.4) vond ik het wat onsamenhangender en viel de herhaling me meer op: misschien omdat de ‘duidelijke lijn’ weg was gevallen en alleen het verdriet en de herinneringen overbleven? Dat wil zeggen, Tonio’s persoon was toen al immers 1) aangereden, 2) overleden, 3) begraven, 4) gereconstrueerd, of - beter gezegd - zijn gangen waren dat, terwijl de ouders zich door het verdriet heen ploeterden.
Al met al een mooi portret van de schrijver en zijn zoon.
Richting het einde (na 2.4) vond ik het wat onsamenhangender en viel de herhaling me meer op: misschien omdat de ‘duidelijke lijn’ weg was gevallen en alleen het verdriet en de herinneringen overbleven? Dat wil zeggen, Tonio’s persoon was toen al immers 1) aangereden, 2) overleden, 3) begraven, 4) gereconstrueerd, of - beter gezegd - zijn gangen waren dat, terwijl de ouders zich door het verdriet heen ploeterden.
Al met al een mooi portret van de schrijver en zijn zoon.
October 18, 2015
Tonio van der Heijden died prematurely at age 21 in 2010 after being struck by a car while cycling back to his flat at 4a.m. His distraught parents Adri and Miriam have no choice but to get on with their lives, but how do you when you know your child will never come home again? It is an absolutely tragedy and a devastating tale.
Adri, the author of this requiem, is obsessed with knowing exactly what happened to his son and embarks on a quest to put together Tonio’s final days and hours to work out what led him to the place where he was killed. The problem is this whole 500 page novel tells us more about Adri than about Tonio , Tonio by the way whose parents believe the sun shines out of him and he can do no wrong. Neither father or son sparked a great deal of interest from me.
It may have been different if it had been written differently. Considering first that this is an English translation of a book of Dutch origins and also that it is written by a man in an enormous amount of pain, I still had trouble with it. It was too much – too sad, too depressing, too bleak, too devastating. I can only take so much of that. There was a lot of repetition throughout the requiem, of feelings and emotion and the sentiment that Tonio was just such a good boy, that it honestly felt like it was much too long.
I also felt like, with Adri’s obsessive tracking down of Tonio’s last hours and in particular the girl Jenny, who had modelled for the young photographer, that Adri was trying to create something for Tonio that was not there, or possibly could have been there if Tonio had not died so suddenly. The author had tried to draw the reader into some great mystery – I was waiting for a less-than-perfect Tonio to appear from the ashes, something that puts his death into perspective. But I had to remind myself that this was not a novel, and life has no plot. It just is. The problem then arises when you try to relate life into a book and you end up jerking your readers around for 500 pages, from past to present to unnecessary anecdotes. I understand the point of this book for Adri in his healing, because there is no doubt that this is a very sad death. But it comes down to it that simply Tonio had not had enough time to build a life that was interesting enough to relate in requiem. I found it hard to be invested in this book and it is sad, but that’s the way it is. Not everyone gets to live a life worth writing about and it’s a tragedy that Tonio never got to have his, but this story in this case didn’t turn up anything captivating to read about. A painful 1 star.
Adri, the author of this requiem, is obsessed with knowing exactly what happened to his son and embarks on a quest to put together Tonio’s final days and hours to work out what led him to the place where he was killed. The problem is this whole 500 page novel tells us more about Adri than about Tonio , Tonio by the way whose parents believe the sun shines out of him and he can do no wrong. Neither father or son sparked a great deal of interest from me.
It may have been different if it had been written differently. Considering first that this is an English translation of a book of Dutch origins and also that it is written by a man in an enormous amount of pain, I still had trouble with it. It was too much – too sad, too depressing, too bleak, too devastating. I can only take so much of that. There was a lot of repetition throughout the requiem, of feelings and emotion and the sentiment that Tonio was just such a good boy, that it honestly felt like it was much too long.
I also felt like, with Adri’s obsessive tracking down of Tonio’s last hours and in particular the girl Jenny, who had modelled for the young photographer, that Adri was trying to create something for Tonio that was not there, or possibly could have been there if Tonio had not died so suddenly. The author had tried to draw the reader into some great mystery – I was waiting for a less-than-perfect Tonio to appear from the ashes, something that puts his death into perspective. But I had to remind myself that this was not a novel, and life has no plot. It just is. The problem then arises when you try to relate life into a book and you end up jerking your readers around for 500 pages, from past to present to unnecessary anecdotes. I understand the point of this book for Adri in his healing, because there is no doubt that this is a very sad death. But it comes down to it that simply Tonio had not had enough time to build a life that was interesting enough to relate in requiem. I found it hard to be invested in this book and it is sad, but that’s the way it is. Not everyone gets to live a life worth writing about and it’s a tragedy that Tonio never got to have his, but this story in this case didn’t turn up anything captivating to read about. A painful 1 star.
December 26, 2013
Een moedig boek, dat staat vast. Maar ik heb het niet uit kunnen krijgen. De persoon Van der Heijden ging me te zeer in de weg lopen. Ik heb destijds een flink deel van zijn oeuvre gelezen, maar het werd me te barok en bombastisch. Daar besteed ik mijn kostbare tijd liever niet meer aan.
February 25, 2021
Ik aarzel tussen 3 en 4 sterren zoals ik soms aarzelde tijdens het lezen.
Alle bewondering voor de auteur die dit onnoemelijke verlies kan/wil/moet verwerken op de enige manier die hij kent: al schrijvend! Hoe ontroerend mooi en vaak ook grappig zijn de herinneringen aan de jonge Tonio. Al lezend word je meegesleurd in alle emoties tijdens het wachten in het ziekenhuis en je begrijpt als geen ander hoe de gedachten van hot naar her gaan.
Maar als lezer vond ik me ook een indringer in hun persoonlijke leven, in wat hij deelde over Myriam en hemzelf, hun relatieproblemen en dergelijke. Dat laat toch een wat dubbel gevoel na. Want ben ik sowieso geen indringer in hun verdriet door dit te lezen of troost het hen om dit te delen? Om Tonio op deze manier een extra/ander leven te bezorgen?
Een boek met haakjes waar ik blijf over denken, toch vier sterren!
Alle bewondering voor de auteur die dit onnoemelijke verlies kan/wil/moet verwerken op de enige manier die hij kent: al schrijvend! Hoe ontroerend mooi en vaak ook grappig zijn de herinneringen aan de jonge Tonio. Al lezend word je meegesleurd in alle emoties tijdens het wachten in het ziekenhuis en je begrijpt als geen ander hoe de gedachten van hot naar her gaan.
Maar als lezer vond ik me ook een indringer in hun persoonlijke leven, in wat hij deelde over Myriam en hemzelf, hun relatieproblemen en dergelijke. Dat laat toch een wat dubbel gevoel na. Want ben ik sowieso geen indringer in hun verdriet door dit te lezen of troost het hen om dit te delen? Om Tonio op deze manier een extra/ander leven te bezorgen?
Een boek met haakjes waar ik blijf over denken, toch vier sterren!
January 8, 2016
Het begon mooi, maar wat een teleurstellend boek. Slecht geschreven, veel herhalingen. Het lijk vooral een dagboek van de schrijver. Zijn verdriet komt aan alle kanten op je af, in zo'n mate dat ik me een indringer voelde door dit boek te lezen. Ik kwam er niet doorheen.
May 31, 2013
De bombastische schrijfstijl van de Van der Heijden kon me niet bekoren. Moedig boek, maar niet mijn stijl.
August 26, 2013
Wat een draak van een boek. Nu weet ik ook weer precies waarom ik een hekel heb aan Nederlandse literatuur van de laatste jaren....
February 2, 2022
Heel bedrukkend, intens, en overweldigend. Heel associatief weet vd Heijden zn zoon neer te zetten. De vele omzwervingen, mogelijk uit angst om te dicht bij de pijn te komen, helpen je als lezer om het langzaamaan te doen beseffen - zoals hij zelf ook het langzaamaan pas beseft.
Dit heeft me echt inzicht gegeven in hoe het is om een kind te verliezen. Ik hoop, nee smeek, dat het me nooit hoeft te gebeuren.
Dit heeft me echt inzicht gegeven in hoe het is om een kind te verliezen. Ik hoop, nee smeek, dat het me nooit hoeft te gebeuren.
January 5, 2021
Eén van de weinige boeken waar ik effectief moest huilen!
February 22, 2013
Ik werd er niet vrolijk van, maar dat hoeft ook niet altijd. Met name in de eerste helft van het boek maar soms ook daarna had ik telkens de neiging om uit nieuwsgierigheid alinea´s over te slaan; soms moest ik dan met mijn hand de tekst verbergen om niet te snel verder te lezen. Dan weet je al dat het een goed boek is.
Waarom is een andere vraag, die ik moeilijk kan beantwoorden. Een paar losse gedachten:
* van der Heijden beschrijft bepaalde herinneringen en gevoelens meerdere keren opnieuw maar blijft boeien
* masochisme of niet, het helpt wel voor de roman dat de schrijver meer te weten wil komen en komt rond Tonio´s ongeluk
* ik voelde me machteloos, deels omdat ik me kan voorstellen hoe machteloos een ouder zich kan voelen bij de onomkeerbaarheid van de dood van zijn kind en deels omdat ik me dat en alle bijkomende verdriet helemaal niet kan voorstellen, alle boeken ten spijt, omdat dat net als de dood iets is wat je alleen maar kunt ervaren op het moment dat het jou direct treft. Daarom vind ik ook dat je als je zoiets niet hebt meegemaakt niks kunt zeggen over de gevoelens van ouders in een dergelijke situatie. Je weet helemaal niet of het met de tijd slijten zal. Je weet helemaal niets.
* het boek dwingt respect af, zodat ik bijna geen recensie kan schrijven zonder er een condoleance aan toe te voegen. Maar dan vind ik dat ik een condoleance moet toevoegen voor alle kinderen die vroegtijdig gestorven zijn, want waarom alleen voor Tonio? Als het alleen over Tonio en zijn ouders ging was het geen goed boek geweest. De vraag is dan: hoe? Ik heb geen woorden. Het feit dat wij mensen blijven proberen om woorden te geven aan al het onbevattelijke (bijv. in de vorm van een boek) is iets typisch menselijks. Tegen de klippen op. En toch de moeite waard, maar ik ga de uitdaging voor nu niet aan.
Waarom is een andere vraag, die ik moeilijk kan beantwoorden. Een paar losse gedachten:
* van der Heijden beschrijft bepaalde herinneringen en gevoelens meerdere keren opnieuw maar blijft boeien
* masochisme of niet, het helpt wel voor de roman dat de schrijver meer te weten wil komen en komt rond Tonio´s ongeluk
* ik voelde me machteloos, deels omdat ik me kan voorstellen hoe machteloos een ouder zich kan voelen bij de onomkeerbaarheid van de dood van zijn kind en deels omdat ik me dat en alle bijkomende verdriet helemaal niet kan voorstellen, alle boeken ten spijt, omdat dat net als de dood iets is wat je alleen maar kunt ervaren op het moment dat het jou direct treft. Daarom vind ik ook dat je als je zoiets niet hebt meegemaakt niks kunt zeggen over de gevoelens van ouders in een dergelijke situatie. Je weet helemaal niet of het met de tijd slijten zal. Je weet helemaal niets.
* het boek dwingt respect af, zodat ik bijna geen recensie kan schrijven zonder er een condoleance aan toe te voegen. Maar dan vind ik dat ik een condoleance moet toevoegen voor alle kinderen die vroegtijdig gestorven zijn, want waarom alleen voor Tonio? Als het alleen over Tonio en zijn ouders ging was het geen goed boek geweest. De vraag is dan: hoe? Ik heb geen woorden. Het feit dat wij mensen blijven proberen om woorden te geven aan al het onbevattelijke (bijv. in de vorm van een boek) is iets typisch menselijks. Tegen de klippen op. En toch de moeite waard, maar ik ga de uitdaging voor nu niet aan.
April 19, 2013
Ik heb gehuild tijdens het lezen van dit boek. Wat van der Heijden en zijn vrouw overkomen is, is vreselijk en ik leefde erg met hem mee.
Helaas maakt dit 'Tonio' nog niet een goede roman. Het boek is erg ongestructureerd en bevat erg veel herhalingen. De schrijfstijl van Van der Heijden is erg barok. Hij gebruikt lange zinnen, veel bijzinnen en uitgebreide vergelijkingen. Persoonlijk hou ik hier niet van. Wat me ook irriteert is dat Van der Heijden vaak pretentieus lijkt te zijn. Hij verwijst meerdere keren naar bekende Nederlanders die hij kent (Kluun, Robin van Persie) en verwijst uitgebreidt naar kunstenaars, schrijvers en artiesten.
'Tonio' is een persoonlijk document. Ik denk dat Van der Heijden, verblind door zijn verdriet, niet kritisch genoeg heeft kunnen zijn op zijn werk. Mijn hart gaat naar hem uit en naar iedere ouder die een kind heeft verloren.
Helaas maakt dit 'Tonio' nog niet een goede roman. Het boek is erg ongestructureerd en bevat erg veel herhalingen. De schrijfstijl van Van der Heijden is erg barok. Hij gebruikt lange zinnen, veel bijzinnen en uitgebreide vergelijkingen. Persoonlijk hou ik hier niet van. Wat me ook irriteert is dat Van der Heijden vaak pretentieus lijkt te zijn. Hij verwijst meerdere keren naar bekende Nederlanders die hij kent (Kluun, Robin van Persie) en verwijst uitgebreidt naar kunstenaars, schrijvers en artiesten.
'Tonio' is een persoonlijk document. Ik denk dat Van der Heijden, verblind door zijn verdriet, niet kritisch genoeg heeft kunnen zijn op zijn werk. Mijn hart gaat naar hem uit en naar iedere ouder die een kind heeft verloren.
February 15, 2017
Finishing 'Tonio' is a sad moment, since it really does mean saying goodbye to A.F.Th.'s son, who was hit by a car and subsequently died later that day in the hospital. It's an event that sparks an avalanche of grief. Both parents, Adri and Mirjam, try and cope with their loss the only way they know how - by reconstructing Tonio's last days and writing about them.
The result is a rather gargantuan novel, which is obviously not a real novel, but a very honest attempt to control and describe the grieving process. It's a long book, because finishing it would mean closing the book on his only son, now dead. It's a confronting story, often lamenting, but never overly sentimental. In the end, the book is as much about Adri van de Heijden as it is about Tonio.
It's a book no writer should ever have to write, but it is a book which has been written, sadly, yet wonderful.
The result is a rather gargantuan novel, which is obviously not a real novel, but a very honest attempt to control and describe the grieving process. It's a long book, because finishing it would mean closing the book on his only son, now dead. It's a confronting story, often lamenting, but never overly sentimental. In the end, the book is as much about Adri van de Heijden as it is about Tonio.
It's a book no writer should ever have to write, but it is a book which has been written, sadly, yet wonderful.
May 30, 2018
'Dat was het dus: een digitaal kibbelpartijtje op Facebook had de loop der dingen verwrikt, en goed ook. Het Noodlot bediende zich tegenwoordig ook al van een social network.'
Een onvergetelijk boek, een onvergetelijke jongen... Al heb je hem nooit gekend, je hebt het gevoel van wel. Je ziet hem als het ware door Amsterdam fietsen en je zou willen dat hij op het einde gewoon het beeld uitfietst... de opkomende zon tegemoet i.p.v. een Suzuki Swift. Het meest kwellende: als hij en dat meisje er die zaterdag wel in geslaagd waren om hun plannen op elkaar af te stemmen, was alles misschien anders gelopen... Het heeft niet mogen zijn, zegt men dan, maar kan je dat ooit aanvaarden?
Met dit boek heeft van der Heijden zijn zoon onsterfelijker gemaakt dan zichzelf.
Een onvergetelijk boek, een onvergetelijke jongen... Al heb je hem nooit gekend, je hebt het gevoel van wel. Je ziet hem als het ware door Amsterdam fietsen en je zou willen dat hij op het einde gewoon het beeld uitfietst... de opkomende zon tegemoet i.p.v. een Suzuki Swift. Het meest kwellende: als hij en dat meisje er die zaterdag wel in geslaagd waren om hun plannen op elkaar af te stemmen, was alles misschien anders gelopen... Het heeft niet mogen zijn, zegt men dan, maar kan je dat ooit aanvaarden?
Met dit boek heeft van der Heijden zijn zoon onsterfelijker gemaakt dan zichzelf.
February 21, 2013
Tja, wat zal ik zeggen. Ik zie dat er meer mensen drie sterren gaven aan Tonio. Omdat het verhaal te langdradig is, te uitgemeten, knap geschreven, heel verdrietig, maar een verhaal voor A.F.Th. himself, ik vraag me af of zijn vrouw 'Minchen' het gelezen heeft, het lijkt me hartverscheurend.
Ik leg het nu na 200 bladzijden even weg, de wereld van de familie van der Heijden grijpt me naar de keel.
Ik leg het nu na 200 bladzijden even weg, de wereld van de familie van der Heijden grijpt me naar de keel.
Read
November 4, 2020Mijn tijd genomen om Tonio uit te lezen. Een boek dat onder je huid kan kruipen en je stemming sterk kan doen kantelen. Maar met de nodige tijd er toch doorheen geraakt. Ik ga hem geen score geven, daar is het boek veel te persoonlijk voor.
June 10, 2012
AFTh omschrijft de eerste maanden na het verongelukken van zijn zoon en weet heel scherp zijn gevoelens te fileren. Hij probeert een beeld van zijn zoon op te richten -en is daar heel aardig in geslaagd: je ziet Tonio zo voor je, heel nonchalant met twee vingers aan het stuur over de Overtoom rijdend.
Door het reconstrueren van Tonio's laatste dag heeft het boek ook een soort plot.
Het is natuurlijk buitengewoon verdrietig en soms moet het ook even wegleggen: en als lezer kun je het af en toe van je afzetten, dat geldt voor de ouders niet natuurlijk.
Toch vond ik het boek te lang, het zou met minstens een derde bekort kunnen worden : hij herhaalt zichzelf een aantal keren, en sommige stukjes kunnen wat mij betreft flink 'ingedikt' of hoeven er niet bij: maar de stijl van AFTh is oha nogal wijdlopig, en het kost hem moeite om iets wat met Tonio te maken heeft 'weg te doen'.
Hij is een scherp observator en sommige stukken zijn heel knap en helder g/beschreven.
Dat maakt het -ook gezien het onderwerp- moeilijk voor zijn uitgever om aan te geven : schrap erin. Vermoed ik. (Hoewel ik met dat ' minderen' juist niet de herinneringen aan zijn zoon bedoel).
Daardoor kom ik niet verder dan drie sterren, al kan hij goed schrijven en heeft hij dan de Libris prijs gewonnen: ik moest me ertoe zetten het uit te lezen en keek na de helft regelmatig 'hoeveel pagina's nog' ...
Door het reconstrueren van Tonio's laatste dag heeft het boek ook een soort plot.
Het is natuurlijk buitengewoon verdrietig en soms moet het ook even wegleggen: en als lezer kun je het af en toe van je afzetten, dat geldt voor de ouders niet natuurlijk.
Toch vond ik het boek te lang, het zou met minstens een derde bekort kunnen worden : hij herhaalt zichzelf een aantal keren, en sommige stukjes kunnen wat mij betreft flink 'ingedikt' of hoeven er niet bij: maar de stijl van AFTh is oha nogal wijdlopig, en het kost hem moeite om iets wat met Tonio te maken heeft 'weg te doen'.
Hij is een scherp observator en sommige stukken zijn heel knap en helder g/beschreven.
Dat maakt het -ook gezien het onderwerp- moeilijk voor zijn uitgever om aan te geven : schrap erin. Vermoed ik. (Hoewel ik met dat ' minderen' juist niet de herinneringen aan zijn zoon bedoel).
Daardoor kom ik niet verder dan drie sterren, al kan hij goed schrijven en heeft hij dan de Libris prijs gewonnen: ik moest me ertoe zetten het uit te lezen en keek na de helft regelmatig 'hoeveel pagina's nog' ...
February 1, 2013
Tonio, geboren op 15 juni 1988 en na een tragisch ongeluk overleden op eerste pinksterdag, 23 mei 2010.
Je zal zo melding maar krijgen als ouders zijnde. Ze komen je halen om je mee te nemen naar het ziekenhuis waar je zoon in kritieke toestand is opgenomen. Op dat moment staat de wereld stil en stort in. Dat lees je heel sterk in dit boek. Een wanhopige vader en moeder die hun enigste kind verliezen. Daar zijn geen woorden voor. Maar de schrijver weet woorden te vinden om zijn onmacht, radeloosheid, woede, schaamte, pijn en vooral schuldgevoel op te schrijven. Zo indringend, mooi en rauw. Hij zegt dat hij gefaald heeft als vader zijnde, hij had moeten beschermen en dat is hem niet gelukt. Hij heeft de moeder haar zoon afgenomen, zo ervaart hij dat. Het verdriet, de wanhoop van hun beiden wordt zo heftig beschreven. Maar ze kunnen er samen over praten en de liefde voor elkaar is sterk aanwezig.
Het boek is een ode aan zijn zoon, hij voelt zich "verplicht" om dit boek te schrijven, het enige wat ik kan. Om zo zijn zoon "levend" te houden. Het is een zeer persoonlijk verhaal.
Kan me daar geen voorstelling van maken hoe het voelt om een kind te verliezen en ik hoop het ook niet mee te maken.
Je zal zo melding maar krijgen als ouders zijnde. Ze komen je halen om je mee te nemen naar het ziekenhuis waar je zoon in kritieke toestand is opgenomen. Op dat moment staat de wereld stil en stort in. Dat lees je heel sterk in dit boek. Een wanhopige vader en moeder die hun enigste kind verliezen. Daar zijn geen woorden voor. Maar de schrijver weet woorden te vinden om zijn onmacht, radeloosheid, woede, schaamte, pijn en vooral schuldgevoel op te schrijven. Zo indringend, mooi en rauw. Hij zegt dat hij gefaald heeft als vader zijnde, hij had moeten beschermen en dat is hem niet gelukt. Hij heeft de moeder haar zoon afgenomen, zo ervaart hij dat. Het verdriet, de wanhoop van hun beiden wordt zo heftig beschreven. Maar ze kunnen er samen over praten en de liefde voor elkaar is sterk aanwezig.
Het boek is een ode aan zijn zoon, hij voelt zich "verplicht" om dit boek te schrijven, het enige wat ik kan. Om zo zijn zoon "levend" te houden. Het is een zeer persoonlijk verhaal.
Kan me daar geen voorstelling van maken hoe het voelt om een kind te verliezen en ik hoop het ook niet mee te maken.
February 10, 2012
Ik kreeg Tonio voor mijn 33ste verjaardag van mijn mama. Ik was in het begin wat bang voor een somber verhaal over pijn en verdriet. Maar het bleek een beklijvend, hartverscheurend en ontroerend mooi boek te zijn. Een meesterwerk zowaar. Is het omdat ik zelf kinderen heb, dat het me zo heeft aangegrepen? Of is het omdat van der Heijden zijn zoon zo mooi weet te omschrijven, dat het lijkt alsof je hem zelf hebt gekend? Ik was in Amsterdam op de plek waar Tonio door een Suzuki Swift werd gegrepen en het voelde raar vanbinnen. Lees het boek en het is alsof je een vriend verliest.
Het boek is een prachtig en sereen eerbetoon. Het stemt tot nadenken. En het doet je verdriet, maar bovenal heb ik sympathie en respect ontwikkeld voor de zoon die Tonio was en voor zijn liefhebbende ouders Adri en Mirjam.
“Soms wil ik hem heel dicht tegen me aan houden. De gedachte doet zich meestal voor als ik in bed lig te lezen, en zomaar opeens mijn boek terzijde leg. Kom maar, zeg ik dan geluidloos. Kom maar, Tonio, onder het dek. Ik zal je warm houden.”
Het boek is een prachtig en sereen eerbetoon. Het stemt tot nadenken. En het doet je verdriet, maar bovenal heb ik sympathie en respect ontwikkeld voor de zoon die Tonio was en voor zijn liefhebbende ouders Adri en Mirjam.
“Soms wil ik hem heel dicht tegen me aan houden. De gedachte doet zich meestal voor als ik in bed lig te lezen, en zomaar opeens mijn boek terzijde leg. Kom maar, zeg ik dan geluidloos. Kom maar, Tonio, onder het dek. Ik zal je warm houden.”
August 21, 2013
Het boek was dermate beklemmend dat ik het niet kon opbrengen om er uren achtereen in door te lezen. Vooral als je zelf kinderen hebt kun je je de wanhoop zo goed voorstellen.
Wat me wel opviel was, dat Tonio geen enkel minpuntje had. Op een gegeven moment begon me dat toch wat tegen te staan, al die lofzang en verafgoding. "Van de doden niets dan goeds" wordt voor een boek van 640 bladzijden wel eens wat te veel.
Wat me wel opviel was, dat Tonio geen enkel minpuntje had. Op een gegeven moment begon me dat toch wat tegen te staan, al die lofzang en verafgoding. "Van de doden niets dan goeds" wordt voor een boek van 640 bladzijden wel eens wat te veel.
January 11, 2014
Tonio
Today, I finished my reading of A.F.Th van der Heijden’s novel Tonio. It is striking that the unsaid in such a novel is crying out for attention; the egocentricity of an author who’s attempting to compensate his own insensitivity towards the other. Notable absentee in this ‘confusion of feelings’ (gevoelsverwarring) is Tonio himself! I’ve learned a lot, for instance that feelings never provide access to the absent…
follow my blog at: http://vincentblok.wordpress.com/
Today, I finished my reading of A.F.Th van der Heijden’s novel Tonio. It is striking that the unsaid in such a novel is crying out for attention; the egocentricity of an author who’s attempting to compensate his own insensitivity towards the other. Notable absentee in this ‘confusion of feelings’ (gevoelsverwarring) is Tonio himself! I’ve learned a lot, for instance that feelings never provide access to the absent…
follow my blog at: http://vincentblok.wordpress.com/
January 13, 2013
What to say... I couldn't stop reading at the beginning, got really sucked into the story and the grief of the author. But at some point, it was just too much - too much drama, too much grief, too much text. Van der Heijden repeated too much information too many times in my opinion. Not a bad read, but not really a must read this at all costs either.
Read
September 28, 2015Niet uitgelezen, de eerste 300 pagina's waren voor mij al zwaar genoeg om doorheen te komen. Ik hou totaal niet van deze uitgebreid beschrijvende boeken waarin weinig verhaalontwikkeling zit.
Ik heb het boek niet beoordeeld. Als ik dit had gedaan zou het 1.5 ster krijgen, maar het idee, het lef en het boek als herdenking aan tonio krijgt 5 sterren..
Ik heb het boek niet beoordeeld. Als ik dit had gedaan zou het 1.5 ster krijgen, maar het idee, het lef en het boek als herdenking aan tonio krijgt 5 sterren..
July 30, 2017
Ik snap heel goed dat een boek als dit niet in 200 pagina's past. Als ik een boek zou schrijven over mijn overleden vader, zou het ook een dik boek worden. Maar als lezer vind ik het, helaas, te langdradig. Na een paar honderd pagina's was ik er écht wel klaar mee.
January 15, 2016
Hysterisch. Hoe ijdel en exhibitionistisch moet je zijn om binnen een jaar na de dood van je kind zo'n boek te schrijven?
July 21, 2021
⭐⭐⭐🌠
3,5 sterren
Ik vraag mij al enkele dagen af of ik het boek wel een beoordeling kan geven. Aan de ene kant voelt het niet goed: het is het waargebeurde verhaal over én van een vader die zijn enige zoon is verloren. Wie ben ik om daar wat van te vinden.
Maar aan de andere kant: het verhaal is opgetekend en uitgebracht als requiemroman, het is bedoeld om gelezen te worden. En uitgaande van deze gedachte schrijf ik deze beoordeling.
Verlieservaringen horen (tot mijn grote spijt) bij het leven. En Tonio is plotsklaps vroeg, met 21 jaren op de teller, uit het leven gerukt. Een aanrijding van een fietser en een auto met de dood als gevolg.
Tonio had plannen gemaakt omtrent het verdere beloop van zijn carrière als student en was verliefd op een mysterieus meisje dat zowel zijn ouders als geen van zijn vrienden kenden. Hij stond dus aan het begin van zijn volwassen leven, middenin een periode waarin van alles aan het ontwikkelen en groeien was. Zijn vader, de auteur van dit boek, beschrijft wat er in zijn hoofd omgaat na dit hartverscheurende verlies, wat het met hem en zijn vrouw doet en hoe zij ermee omgaan. Hij ziet het als zijn taak om uit te zoeken hoe de laatste uren van Tonio eruit moeten hebben gezien.
Als ik het verhaal loskoppel van de realiteit en het puur zie als een roman, dan vind ik het eigenlijk niet zo'n goed boek. Het is gewoon te lang, het had zo 200 pagina's korter kunnen zijn. De auteur valt vaak in herhaling. En omdat het al zo'n zwaar en beladen onderwerp is voelt het op een gegeven moment aan als een soort draaikolk van ellende die jou maar in de rondte zwiept, zonder enige kijk op verlossing. Het is soms echt teveel, te zwaar, te verstikkend. Ook mis ik wat structuur in het verhaal. Eigenlijk gaat het verhaal niet echt ergens heen en gebeurt er niet zoveel in het boek. Dat er vervolgens allemaal fragmenten (zowel uit het verleden als heden) door elkaar worden beschreven helpt niet echt om een goed beeld van de situatie te krijgen. Op een gegeven moment, ik denk zo rond de 460 pagina's, begon ik het wel een beetje zat te worden. Ik heb toch doorgezet.
Ik vind het ondanks mijn aanmerkingen verder geen slecht boek. De ietwat bombastische schrijfstijl moet je maar net liggen, het kan ook wat gekunsteld overkomen. Ik hou er wel van en vind het ook passend bij het gigantische verdriet dat de auteur bij zich draagt.
Het is voor mij wel duidelijk dat het boek is geschreven toen het verdriet en het rouwen nog heel vers was; het idee dat je er nooit meer overheen zult komen of je nooit meer beter zult gaan voelen, dat slijt wel enigszins met de jaren (tenminste, zo heb ik dat zelf ervaren). Het willen zwelgen in verdriet, het willen voelen van de pijn 'want alleen dan erken je dat hij in jouw leven zijn afdruk heeft achtergelaten', dat is zo kenmerkend voor die eerste fase van rouw, zo echt en rauw. Ik kan mij goed voorstellen dat het schrijven van dit boek een vorm van rouwverwerking is geweest, een manier om de herinnering aan Tonio levende te houden. Als het niet ook een leesboek was zou ik hem nog honderden pagina's meer gunnen. Leef nog even verder, ga nog niet weg, blijf nog even. Het hoeft nog niet.
Na het lezen van de laatste pagina en het dichtklappen van het boek voelt het alsof je Tonio nu toch echt, en voor de laatste keer, vaarwel moet zeggen.
3,5 sterren
Ik vraag mij al enkele dagen af of ik het boek wel een beoordeling kan geven. Aan de ene kant voelt het niet goed: het is het waargebeurde verhaal over én van een vader die zijn enige zoon is verloren. Wie ben ik om daar wat van te vinden.
Maar aan de andere kant: het verhaal is opgetekend en uitgebracht als requiemroman, het is bedoeld om gelezen te worden. En uitgaande van deze gedachte schrijf ik deze beoordeling.
Verlieservaringen horen (tot mijn grote spijt) bij het leven. En Tonio is plotsklaps vroeg, met 21 jaren op de teller, uit het leven gerukt. Een aanrijding van een fietser en een auto met de dood als gevolg.
Tonio had plannen gemaakt omtrent het verdere beloop van zijn carrière als student en was verliefd op een mysterieus meisje dat zowel zijn ouders als geen van zijn vrienden kenden. Hij stond dus aan het begin van zijn volwassen leven, middenin een periode waarin van alles aan het ontwikkelen en groeien was. Zijn vader, de auteur van dit boek, beschrijft wat er in zijn hoofd omgaat na dit hartverscheurende verlies, wat het met hem en zijn vrouw doet en hoe zij ermee omgaan. Hij ziet het als zijn taak om uit te zoeken hoe de laatste uren van Tonio eruit moeten hebben gezien.
Als ik het verhaal loskoppel van de realiteit en het puur zie als een roman, dan vind ik het eigenlijk niet zo'n goed boek. Het is gewoon te lang, het had zo 200 pagina's korter kunnen zijn. De auteur valt vaak in herhaling. En omdat het al zo'n zwaar en beladen onderwerp is voelt het op een gegeven moment aan als een soort draaikolk van ellende die jou maar in de rondte zwiept, zonder enige kijk op verlossing. Het is soms echt teveel, te zwaar, te verstikkend. Ook mis ik wat structuur in het verhaal. Eigenlijk gaat het verhaal niet echt ergens heen en gebeurt er niet zoveel in het boek. Dat er vervolgens allemaal fragmenten (zowel uit het verleden als heden) door elkaar worden beschreven helpt niet echt om een goed beeld van de situatie te krijgen. Op een gegeven moment, ik denk zo rond de 460 pagina's, begon ik het wel een beetje zat te worden. Ik heb toch doorgezet.
Ik vind het ondanks mijn aanmerkingen verder geen slecht boek. De ietwat bombastische schrijfstijl moet je maar net liggen, het kan ook wat gekunsteld overkomen. Ik hou er wel van en vind het ook passend bij het gigantische verdriet dat de auteur bij zich draagt.
Het is voor mij wel duidelijk dat het boek is geschreven toen het verdriet en het rouwen nog heel vers was; het idee dat je er nooit meer overheen zult komen of je nooit meer beter zult gaan voelen, dat slijt wel enigszins met de jaren (tenminste, zo heb ik dat zelf ervaren). Het willen zwelgen in verdriet, het willen voelen van de pijn 'want alleen dan erken je dat hij in jouw leven zijn afdruk heeft achtergelaten', dat is zo kenmerkend voor die eerste fase van rouw, zo echt en rauw. Ik kan mij goed voorstellen dat het schrijven van dit boek een vorm van rouwverwerking is geweest, een manier om de herinnering aan Tonio levende te houden. Als het niet ook een leesboek was zou ik hem nog honderden pagina's meer gunnen. Leef nog even verder, ga nog niet weg, blijf nog even. Het hoeft nog niet.
Na het lezen van de laatste pagina en het dichtklappen van het boek voelt het alsof je Tonio nu toch echt, en voor de laatste keer, vaarwel moet zeggen.
Displaying 1 - 30 of 338 reviews