Ghi Chép Lang Thang: Lá thư văn nghệ của anh Hai Trầu

LÁ THƯ VĂN NGHỆ GỞI NHÀ BÁC SĨ ĐỖ HỒNG NGỌC

SAU KHI ĐỌC “NGHE TIẾNG THU GIỮA BOSTON” CỦA NHÀ THƠ ĐỖ NGHÊ

 

Boston, ngày 22 tháng 12 năm 2013

 

Kính chào Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc,

Hôm nay tình cờ, tôi vào thăm trang nhà của thi sĩ Luân Hoán, nơi mục giới thiệu tác giả, rồi lò mò đọc được mấy trang viết rất tài hoa của nhà thơ Đỗ Nghê, tức bút hiệu của Bác sĩ, viết về mùa Thu ở Boston với tựa bài :“Nghe tiếng thu giữa Boston”.

Thưa Bác sĩ,

Sở dĩ tôi muốn viết lá thư văn nghệ này kính gởi bác sĩ là vì tôi có một thời gian dài cũng đã sống ở Boston và tôi có thấy mùa Thu về ngang qua những rừng cây nơi này mỗi độ Thu về vào tháng Chín, tháng Mười hằng năm, nên khi bắt gặp những trang Thu của Bác sĩ dường như nghe được tiếng lòng của mình, tìm lại được một người đồng điệu, gặp thêm được một bạn tri âm giữa những bước đường lưu lạc nơi xứ người nên tôi mới mạo muội có mấy hàng này xin được kính gởi cùng bác sĩ vậy.

Chẳng hạn trong bài viết ấy, bác sĩ đã tả mùa Thu Boston như sau:

“ Tôi đi giữa Boston. Cả một mùa thu. Trọn một mùa thu. Nhớ tới Xuân Diệu với “Lá không vàng, lá không rụng, lá lại thêm xanh, ấy là mùa thu đã về, mùa thu mới về, yểu điệu thục nữ…”. Thực ra, lá như ráng níu lại chút xanh, và vì níu lại nên có vẻ chặt hơn, xanh hơn lên mà thôi. Bởi vì rất nhanh, lá bỗng vàng rượm, vàng rực, vàng tía, vàng buốt… và bầu trời rộng ra, thênh thang, yểu điệu kỳ cục. Mới mấy ngày thôi mà cây cứ tô dần tô dần cái màu vàng buốt, óng ả, rực rỡ chen lẫn với xanh đậm, xanh lợt mong manh đó… và sáng hôm sau, rơi từng lá từng lá tràn ngập các lối đi.”

Rồi bác sĩ viết thêm về cái nét rất riêng của mùa Thu ở Boston:

“Thu ở Boston hình như lạ hơn thu ở những nơi khác trên nước Mỹ, nên hàng năm cả nước Mỹ hành hương về Boston giữa mùa thu vàng. Họ không gọi Autumn – mùa Thu, mà gọi Fall – mùa Rụng, bởi vì chỉ có lúc lá rụng bời bời như vậy người ta mới thấy hết được nỗi vui mừng, nỗi xót xa, nỗi buốt nhớ… không rõ vì đâu. Và vì Fall, người ta dễ “fall in love” có phải, vì vậy mà người qua đường như cũng đẹp thêm ra, luộm thuộm thêm ra với lụa là gấm vóc, không còn nhếch nhác mùa hè mà cũng chưa cục mịch mùa đông. Tôi chưa có lần nào được sống thu như vậy, hoặc là chỉ sống với mùa thu sách vở, tưởng tượng ra cái mùa thu không có thật giữa miền Nam mưa nắng hai mùa nên tôi cứ lang thang, lang thang mà dòm cho hết cái thu của Boston.”

Nhưng tuyệt diệu nhứt, có lẽ tác giả chẳng những đã để hết lòng mình chìm vào sắc Thu vàng nơi đây đã đành mà tâm hồn lãng mạn của người thi sĩ nơi Bác sĩ còn nghe ra được cả “tiếng thu” mời gọi nữa. Vâng, bác sĩ viết:

“Và tôi bỗng nghe. Vâng, lúc đầu tôi chỉ định dòm thôi nhưng tôi bỗng nghe, không phải là tiếng quạ kêu quang quác thảng thốt, cũng không phải tiếng chim cu gù rúc rúc quyến rũ mà là một thứ tiếng lạ, tôi chưa từng nghe bao giờ, tiếng thu.(…) Rõ ràng thu không phải để dòm, để ngó, để ngắm, để nghía… mà chỉ có thể để nghe. Mà cũng không phải để nghe tiếng, dù là tiếng lá rụng mà để nghe mùa. Cái tiếng mùa đi, mùa về, cái tiếng đời của mỗi chúng ta. Nó ở trong không gian dằng dặc, đùng đục thênh thang kia, và ở cả trong thời gian hun hút, héo hon rơi rụng nọ, một thứ “tiếng động nào gõ nhịp khôn nguôi…” (TCS) đó chăng.”

Đúng rồi, từ ngữ “dòm” vừa bình dân mà tha thiết cho ánh mắt nhìn cả một mùa; rồi cả một câu “Cái tiếng mùa đi, mùa về, cái tiếng đời của mỗi chúng ta.” Quá tuyệt diệu! Và tác giả lại viết tiếp: “Tôi bước đi từng bước nhẹ dưới những vòm cây và nghe cho hết tiếng thu về. Dưới chân mình là từng lớp lá rụng, bước chân bỗng như hẫng đi và tôi chợt ngơ ngác. Thấy mình như không còn là mình nữa.” Đúng là hồn thi sĩ đã hòa nhập vào sắc thu, vào tiếng thu, mà hạnh phúc thật tràn trề…

 

Thưa bác sĩ,

Là một người nhà quê lưu lạc về vùng Boston hơn hai mươi năm về trước, tôi đã chứng kiến hơn hai mươi mùa Thu đã đi qua vùng New England này mà cứ mỗi lần có dịp về vùng Boston ấy vào mùa Thu, tôi vẫn không sao rời được những “tiếng Thu” dìu dặt nơi này… Rồi tôi lại nhớ cách nay cũng gần hai mươi năm, có lần cũng vào mùa Thu, tôi để hết lòng mình lắng xuống ngồi viết lá thư gởi…Tạp chí Văn Học Nghệ Thuật Liên Mạng :

Đất trời vùng Đông Bắc Mỹ nói chung và thành phố Boston, nơi mà tôi đang cư ngụ nói riêng, đã vào Thu. Tiết Thu lành lạnh pha lẫn những mảng cây dọc những công viên hoặc hai bên con đường xa lộ 93 xuôi nam hoặc ngược lên hướng bắc nhuộm những sắc màu đỏ thẫm hoặc vàng thắm như màu hoa quỳ, hoa cúc, hoa vạn thọ. Bất chợt, tôi nhớ lại hai câu thơ tả cảnh mùa thu thật dễ thương của thi sĩ Bích Khê:

“Đây mùa hoàng hoa, mùa hoàng hoa

Đông nam mây đùn nơi thành xa…”

 Một mùa thu với chiếc áo mới rực rỡ như dãy lụa đào vàng óng nơi xứ người, làm lòng tôi thêm quạnh vắng, xót xa chợt nghĩ về vùng đồng bằng quê tôi, dọc hai bên bờ con sông Cửu Long. Mùa Thu cũng có lá rụng nhưng như một bức tranh quê không kiêu kỳ, vương trạch. Không có lá vàng, không có gió heo may, không có nắng thu, không có tiết thu. Ở đó chỉ có mưa và nước ngập. Ở đó chỉ có dông gió với sấm sét, chớp gầm. Ở đó với những con đường lầy lội, ngập nước, ẩm mục. Ở đó chỉ có những ánh đèn dầu leo lét của những người dân quê nghèo len lỏi theo từng gốc ớt, bụi chuối, bụi mía, bụi tre kiếm tìm những con nhái, con cóc để bán mua gạo, mua muối sống lây lất qua ngày …

Mùa thu ở quê tôi hay nói đúng hơn, mùa mưa, mùa nước ngập ở quê tôi là một biển nước mênh mông, là trời thấp với những áng mây đen chực chờ đổ những cơn mưa bất chợt, là đất bùn, là xuồng xuôi ngược rẽ nước trên cánh đồng, là những căn nhà thấp bị ngập loi ngoi lót ngót… Mùa thu ở quê tôi là cá, là tôm, là rắn rít, là những con chuột ngồi trên ngọn dừa, ngọn tre, là ếch, là nhái, là cóc gom lại các gò đất cao, là nghèo khó, là cơ cực, là quê mùa, là mộc mạc, chân tình. Từ nơi chốn ấy, tôi được sanh ra và lớn lên. Từ nơi chốn ấy, tôi được vun bón bằng những tình tự dân tộc, quê hương, chòm xóm ngập đầy yêu thương.

(…)

Thật thế! Tổ tiên, ông bà, song thân tôi là những người làm ruộng nhiều đời. Đến đời tôi, tôi cũng từng lặn ngụp trong ruộng, trong nước lút đầu, lút cổ để dọn rong, dọn cỏ. Tôi đã từng thay trâu, thay bò kéo những cây chuối nặng trịch trang bằng mặt ruộng để rải lên đó những hạt lúa giống hầu kiếm gạo, kiếm cơm. Tôi cũng đã vui với cái vui của những ngọn lúa rì rào theo gió. Tôi cũng đã biết thế nào là nỗi buồn khi lúa thóc thất mùa…”

Thưa bác sĩ,

Đó là lá thư đầu tiên tôi viết về mùa Thu quê tôi và nay lại đọc được bài viết của Bác sĩ về cái dáng Thu quen thuộc mà tôi đã có hơn hai mươi năm nhìn ngắm nó mỗi dịp nó trở về. Với mắt thường, tôi chỉ thấy được sắc màu, và tôi chỉ cảm được cài vẻ đẹp lôi cuốn của những rừng lá dần dần thay áo mới ấy chứ tôi chưa nghe ra “tiếng thu” trò chuyện trên những tàn lá trùng trùng dọc theo xa lộ xuyên bang 93 hoặc 95 mà chừng như một biển màu đang xôn xao cùng nhau khoe sắc thắm dịp Thu về!

Với lá thư này, xin được chia sẻ về một niềm cảm thông với Bác sĩ qua cái nét đẹp lẫn chút lâng lâng, lãng mạn của sắc Thu vàng nơi Boston nói riêng và vùng đông bắc Hoa Kỳ nói chung, với tấm lòng trân trọng và quý mến Bác sĩ biết bao!

(…) Bác sĩ ơi! Nhưng có một điều rất lạ là ở vùng có bốn mùa như Boston, nếu ngày lễ Giáng Sinh mà chưa có tuyết rơi thì người dân ở đây họ rất buồn cũng giống như quê tôi nếu mùa nước lên mà tháng Bảy âm lịch tới rồi nhưng nước sông chưa bò tới mé ruộng sau nhà là dân quê ở đấy họ cũng buồn dữ lắm! Một nơi không có tuyết vào mùa tuyết và một nơi không có nước vào mùa nước ngập, cả hai cùng buồn như nhau!!! Về điểm này,  có lẽ Đông và Tây gặp nhau ở điểm chung này đó Bác sĩ! Thành ra, người ta thường nói “Đông Tây khó gặp nhau”, theo tôi về điều này có lẽ cũng cần coi lại. Phải không, thưa bác sĩ?

Nhơn dịp mùa lễ Giáng Sanh và những ngày Năm Mới 2014 sắp đến, tôi xin chân thành kính chúc Bác sĩ cùng bửu quyến được nhiều sức khỏe, vạn an và hạnh phúc.

Kính thư,

Hai Trầu-Lương Thư Trung

 

Đỗ Hồng Ngọc hồi âm:

Saigon, ngày 29.12.2013

Anh Hai Trầu thân mến,

 Dù anh có viết với tên Trung Lương hay Lương Trung Thư, Lương Thư Trung… gì gì đi nữa thì tôi vẫn chỉ nhớ anh là anh Hai Trầu! Thơ anh tràn ngập cảnh sắc, đời sống của quê mình, đặc biệt, đồng bằng Nam bộ. Nên một người như anh, như tôi, dù cho ở Boston, New England, hay Montréal… gì đó, cũng không thể nguôi ngoai nỗi nhớ cánh đồng nước lũ, tiếng ếch nhái ầm vang giữa cơn mưa như cầm chỉnh đổ với từng nhóm người đội đèn đi lượm “ếch bắt cặp” ở quê nhà… Vùng biển Lagi, Phan Thiết quê tôi còn có mùa cá lưới sẩm, mùa cá nục, cá ngoéo, mùa ruốt tươi… (xào xúc bánh tráng rau sống ngay tại bờ biển!).

Đông Tây gì cũng gặp nhau thôi anh ơi! Bởi đã là con người, thì mấy món thất tình lục dục ở đâu cũng vậy thôi!

Thơ anh đến tôi trước Noel, mà tôi mò mở hoài không ra, bây giờ cũng chỉ coi qua mà không copy lưu lại được. Mở ra nó toàn… ô vuông! Tôi quê một cục, vi tính chỉ biết xài W 2003, file .DOC thì được, file .DOCX cũng chịu thua! Công nghệ tiến như cũ bảo, cứ vài ba tháng lại đổi kiểu mới, tụi nhỏ ham chớ mình thì quen ăn chắc mặc bền, tích cốc phòng cơ tích y phòng hàn rồi nên kinh tế khó phát triển! Nhưng tôi cũng không biết phát triển để làm gì nếu không biết sống hạnh phúc. Người ta bảo với cách sống như ở Anh  hiện nay cần phải có “6 trái đất” mới đủ xài! Ở Mỹ chắc còn cần nhiều trái đất hơn nữa!

Anh nói đúng, mình đồng điệu đó anh ạ. “Ta cũng nòi tình/ Thương người đồng điệu” (Chu Mạnh Trinh). Đọc anh, tôi ở trong nước mà cũng thấy nhớ… nhà! Anh cũng vậy, dù gì cũng là Hai Trầu, là một “người nhà quê thứ thiệt” chớ phải không?

À mà cái thơ anh gởi VHNT Liên Mạng gì đó họ có đăng không?

Anh nhắc chữ “dòm” rất nhà quê của tôi làm tôi nhớ chữ “bẹo” của ông Trang Thế Hy, “Em bẹo hình hài đem bán”, cái bài thơ Đắng Ngọt (Quán bên đường, Phạm Duy phổ nhạc) mà mỗi lần đọc lại, nghe lại cứ rưng rưng! (Chắc anh có đọc bài tôi viết về Trang thế Hy chứ?)

Anh viết khi đọc bài tôi “Nghe tiếng thu giữa Boston” mà “ như nghe được tiếng lòng mình” làm tôi rất cảm động anh Hai à. Tôi cũng để ý anh viết “nhà bác sĩ” ĐHN và “nhà thơ” ĐN. Cảm ơn anh.

Sắp Tết Tây, thân chúc anh nhiều sức khỏe.

Tuổi… hơi già thì sức khỏe là quý nhất phải không anh?

 

Thân mến,

Đỗ Hồng Ngọc.

 

HỒI ÂM LÁ THƠ CỦA BÁC SĨ ĐỖ HỒNG NGỌC

 

Kinh xáng Bốn Tổng ngày 30 tháng 12 năm 2913

Kính chào Bác sĩ Đỗ Hồng Ngọc,

Tui vừa đi thăm cháu nội từ Boston dìa thì nhận được thư Bác sĩ gởi, tui mừng quá mạng vì Bác sĩ rất đa đoan công việc mà còn bỏ thời giờ ra viết thư hồi âm lá thơ trước của tui nói về mùa thu ở Boston và mùa thu ở kinh xáng của tui nhơn đọc bài thi sĩ viết khi nghe “tiếng thu ở Boston”.

Thưa Bác sĩ,

 Vâng, nói như Bác sĩ viết, sau hơn bảy mươi năm có mặt trên cõi đời này, dù có lúc phải dời chuyển từ chỗ này qua chỗ khác như tản cư chạy giặc hồi còn nhỏ hoặc sau này lớn lên có lúc lưu lạc tha phương; và dù có lúc ăn cơm nơi bờ đìa, trong trại ruộng vào mùa khô hoặc dầm mưa dưới hai tấm cà rèm trên chiếc xuồng câu cũ mục vào những ngày giăng lưới, giăng câu mùa nước lên nước ngập nơi cánh đồng kinh xáng Bốn Tổng chẳng hạn; hoặc có thời  mình hay ngồi quán nước nơi chợ quận chợ làng, hoặc ở bất cứ nơi đâu đi chăng nữa thì cái gốc của tui vẫn là dân quê nơi các cánh đồng lúa rì rào thôi Bác sĩ à! Và chính cái cốt cách nhà quê nhà mùa cùng nước phèn nơi đồng ruộng ấy mới là cái mình có thật. Tui luôn luôn qúy trọng và bằng lòng với cái mình đang có ấy. Có lẽ nhờ vậy mà tui lúc nào cũng mê những mùa bông súng, bông sen nở rộ chạy dài từ miếng ruộng này qua miếng ruộng khác làm thành một cánh đồng ngào ngạt sắc hương của hai loài bông tinh khiết ấy giữa chốn bùn lấy mãi mãi vào mỗi độ mùa nước ngập lại dìa!  Có lẽ nhờ vậy nên tui mới được Bác sĩ ghi cho vài cảm tưởng : “Đọc anh, tôi ở trong nước mà cũng thấy nhớ… nhà! Anh cũng vậy, dù gì cũng là Hai Trầu, là một “người nhà quê thứ thiệt” chớ phải không?”

Về bài viết của tôi,  ông Phùng Nguyễn, trong Ban Biên tập VHNT/LM, trả lời:

“Rất cảm động đọc bài viết của ông LTT. Có một vài suy nghĩ nhỏ:

Bài viết rất trau chuốt, văn phong vững vàng và tài hoa, thật khó mà cho rằng có xuất xứ từ một nông dân chất phác. Tôi không có điều gì thắc mắc về gốc gác nông dân của LTT, và chính tôi cũng được sinh ra và trải qua thời niên thiếu trong một làng quê hẻo lánh ở miền Trung. Điều tôi muốn nói là LTT có một kiến thức rộng về Văn học Việt Nam trước 75 và sau này . Rõ ràng ông đã theo dõi thường xuyên sinh hoạt văn học nghệ thuật VN tại bất cứ nơi nào ông hiện diện.” (Email ghi ngày Mon, 28 Oct 1996 16:27:33).

Thành ra, nhiều người khác khi tui nói tui là người làm ruộng, người nhà quê thì ít ai dám tin tui là dân quê thứ thiệt như Bác sĩ đã nghĩ về tui như vậy. Nên tui hết sức mừng khi được thơ Bác sĩ là vì vậy.

(…)

Kính thư,

Hai Trầu-Lương Thư Trung