Ο Ανδρέας Χατζηθωμάς για το βιβλίο «Αρουραίοι» του Ανδρέα Καπανδρέου
Ανδρέας Χατζηθωμάς
ακολουθώντας την ιδέα, τησυνταγή και τη συγγραφή της «Φάρμας των ζώων» του Τζώρτζ Όργουελ, που εκδόθηκετο 1945, συνθέτει τη δική του μυθοπλασία με ένα εντελώς διαφορετικό ύφος καιμια ιδιαίτερη φόρμα για να αποτυπώσει ένα πολιτικό προβληματισμό, ο οποίοςξετυλίγεται ως ένα μοτίβο που μας θυμίζει την τραγωδία της Κύπρου με όλες τιςαρνητικές εκδοχές εκφάνσεις που για 50 χρόνια δοκιμάζουν την υπομονή μας, τηνεγκαρτέρισή μας και για πολλούς την απογοήτευση.
Ο προϊδεασμός για τοπεριεχόμενο του βιβλίου επέρχεται από τον τίτλο και την εικόνα του εξωφύλλουπου παρουσιάζει ζωγραφισμένο ένα αρουραίο, αυτό το υποχθόνιο και απεχθές ζώοπου η παρουσία του και μόνο προκαλεί φόβο, αηδία και ενόχληση. Φωτογραφίαεξωφύλλου Κατερίνα Κον.
Μέσα από τις σελίδες τουβιβλίου διαφαίνεται η προδοσία, η εγκατάλειψη αρχών, η καταπίεση δυναστών, ησκληρότητα, το παράλογο, ο κυνισμός και η καταπάτηση της δικαιοσύνης και τηςελευθερίας.
Ο ίδιος ο συγγραφέαςσημειώνει στο παράρτημα 1 του βιβλίου του, τα πιο κάτω:
«Περίοδος ανθρώπινηςκυριαρχίας Η φάρμα και τα ζώα ήταν ανθρώπινης ιδιοκτησίας. Ο άνθρωπος ήταν ο απόλυτοςκυρίαρχος και εκμεταλλευόταν με κάθε τρόπο τα ζώα. Την εποχή εκείνη μάλιστα επιτρεπότανκαι η ζωοφαγία!
Μεγάλη επανάσταση των Ζώων
Τα ζώα επαναστάτησαναπέναντι στον κοινό τους εχθρό τον άνθρωπο, που τα καταπίεζε, καταφέρνοντας νατον εκδιώξουν από τη φάρμα και να αναλάβουν αυτά τη διοίκησή της. Κύριο σύνθημακαι πηγή έμπνευσης της Μεγάλης Επανάστασης ήταν η ρήση: Ό,τι έχει δύο πόδιαείναι εχθρός, ό,τι έχει τέσσερα, ή έχει φτερά, είναι φίλος.
Πρώτη περίοδος κυριαρχίαςτων ζώων
«Τα ζώα ανέλαβαν τη διοίκησητης φάρμας και εφάρμοσαν ένα μοντέλο αυτοδιοίκησης. Εννοείται πως ο πρώτοςνόμος που ψηφίστηκε αμέσως μετά την επικράτηση της Μεγάλης Επανάστασης ήταν ηαπαγόρευση της ζωοφαγίας».
Αυτά από τον συγγραφέα.
Βασικό μέλημα του,αδιαμφισβήτητο μέτρο του θα έλεγα, είναι μέσα από τη σύμπλευση μορφής καιπεριεχομένου, η επινόηση του τρόπου με τον οποίο είναι σε θέση να ελέγχει ανάπάσα στιγμή τη μείξη των υλικών της μυθοπλασίας του, - πολιτικές καταστάσεις,κοινωνικά φαινόμενα, ιστορικές συγκυρίες, διεθνής διπλωματία, - τα οποίαυπεισέρχονται υποδόρια και αγγίζουν τις ευαίσθητες κεραίες όλων όσοι έχουναυτογνωσία, και δοκιμάζεται η ψυχική τους αντοχή.
Η αλληλουχία των γεγονότων,των ιδεών και συνειρμών είναι επαρκής για να διαπιστώσουμε ότι ο συγγραφέαςείναι μια σκεπτόμενη συνείδηση, που αποτυπώνει με το έργο του τη σφραγίδα δύο,ουσιαστικά, παραμέτρων της ηθικής του αντίληψης.
Η πρώτη είναι η συμβολικήτέχνη που εκφράζεται με ιδεαλιστική αισθητική και η δεύτερη είναι η προσπάθειανα συνδυαστούν και να εξισορροπηθούν, σε ενιαία γνωσιολογική θεωρία οι έννοιεςτης γνώσης και της δημιουργίας για να δώσουν τη ζωτικότητα, τη φαντασία και τονστοχασμό που απαιτείται σ’ ένα τέτοιο εγχείρημά του. Σ’ αυτό συμβάλει οπλούσιος διάλογος, οι εύστοχες διατυπώσεις και η σκηνοθετική ατμόσφαιρα πουχρησιμοποιεί ο συγγραφέας.
Στο βιβλίο, πάνω σε σταθερόυπόβαθρο, μια πλούσια φαντασία αναδύεται με σαφήνεια, η οποία συμβάλλει στηναντίληψη ότι το κείμενο του βιβλίου είναι μια δομή από περιστατικά και νοήματαπου αποτελούν ένα σύνθετο σύμβολο, ένα νοητικό εκφώνημα προικισμένο μειδιαίτερη αξία όταν αναλογιστούμε ότι μέσα σ’ αυτό εντοπίζεται ευαισθησία,εσωτερικές αντιθέσεις, όπως το δίκαιο και το άδικο, η καταπίεση και ηελευθερία, το πνευματικό και το υλικό.
Η αλληγορία και οσυμβολισμός είναι επίσης δύο στοιχεία που υποβάλλονται στον νου για να τονκάνουν να συλλάβει το αόρατο, το σκοτεινό και το συγκαλυμένο.
Ωστόσο ο Καπανδρέου διήνυσεμεγάλη απόσταση για να καλύψει μια ιστορική περίοδο που διαμόρφωσε την σημερινήπραγματικότητα που κρύβεται πίσω από τα παιγνίδια των μεγάλων, τα ανίερασυμφέροντά τους, την ιδιοτέλεια και την παράλογη αλλοτρίωση της ηθικής που μαςεπέβαλαν αλλότριοι και άλλοι, ντυμένοι φίλοι.
Επανέρχομαι στο περιεχόμενοτου βιβλίου:
Το ζωικό βασίλειοεπαναστατεί ενάντια στην εκμετάλλευση και τη ζωοφαγία από τον άνθρωπο,δημιουργεί τη δική του κοινωνία και ζει ειρηνικά μέχρι που εμφανίζονται τατρωκτικά, οι υποχθόνιες δυνάμεις που διασαλεύουν τη νέα τάξη πραγμάτων,σπέρνουν τη διχόνοια και επιδίδονται σε βίαιες πράξεις και καταπάτηση τωνδικαιωμάτων που διέπουν την κοινωνία των ζώων.
Διαμεσολαβούν δυνάμεις γιανα αποτρέψουν την ήδη τεταμένη ατμόσφαιρα, συγκαλούνται συνδιασκέψεις καιορίζονται διαμεσολαβητές για να επανέλθει η ειρήνη και η ηρεμία.
Τα άνθη του κακού όμως δενγνωρίζουν από τέτοια. Η αδικία δεν έχει τέλος. Η τραγωδία φτάνει στην κορύφωσήτης αλλά λύση δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα.
Η κάθαρση δεν έγινε. ΗΝέμεσις δεν εκπλήρωσε ποτέ το έργο της.
Το ουσιώδες συμπέρασμα απότην ανάγνωση του βιβλίου είναι ότι στην εποχή μας νέοι άνθρωποι όπως ο ΑνδρέαςΚαπανδρέου έχουν συναίσθηση της πολιτικής και κοινωνικής κατάστασης πουεπικρατεί στον κόσμο, προβληματίζονται, εκφράζονται και συνδέονται αιτιακά μεόσα τεκταίνονται γύρω μας. Και αυτός ο προβληματισμός βρίσκει διέξοδο με τηνέκφραση. Είτε αυτή είναι ποιητική ή πεζογραφική. Είναι πάντως ποιοτική καιπροσδιορίζει το μέλλον του τόπου μας, αφήνει άγρυπνη τη συνείδηση, δεν ξεφεύγειαπό το χρέος που εμείς οι παλαιότεροι τους επιφορτώσαμε.
Ευτυχώς που οι νέοι μας, κιαυτό το λέω με πλήρη συνείδηση, με το πνεύμα και τις δραστηριότητες τους μάχονταινα εξαλείψουν τη διαφθορά των πατρόνων και εμποδίζουν την ταξική έπαρση, δενυιοθετούν τις κακοδαιμονίες και τις δεισιδαιμονίες που σαν τρωκτικά ροκανίζουντα πατριωτικά αισθήματα, τη γνωστική συνείδηση και την αγάπη για την πατρίδα.
Με το πρωτότυπο αυτό βιβλίοτου καταφέρνει ο συγγραφέας να μας φέρει αντιμέτωπους με την ίδια τηνπραγματικότητα. Ενώ όλοι βιώνουμε καθημερινά τη διαφθορά, την ατιμωρησία τωνενόχων από προδοσίες και σκάνδαλα, την ασυδοσία και το χειρότερο την κοινωνική αδιαφορία,ο Καπανδρέου εφευρίσκει ένα τρόπο να στηλιτεύσει αυτή την άρρωστηπραγματικότητα με ένα βιβλίο που στην ουσία μάς ενοχοποιεί από τη μια, και απότην άλλη μας υποβάλλει με μαύρο χιούμορ, καυστική σάτιρα και αλληγορική διάθεσητην ταύτισή μας με τις σαθρές κοινωνικές δομές που τόσα χρόνια διατηρούμε κιαναπτύσσουμε.
Η ιστορική μνήμη μαςδυστυχώς εξασθενεί. Οι οδυνηρές εμπειρίες συγκαλύπτονται από την ευμάρεια καιτον υλιστικό τρόπο ζωής.
Ο συγγραφέας στο τέλος τηςιστορίας με απογοήτευση καταλήγει στην ίδια ακριβώς κατάσταση που επικρατούσεπάντα. Τουλάχιστον όμως μας προβλημάτισε, μας συγκίνησε και μας αφύπνισε τις ενοχέςμας.
Πιστεύω πέτυχε τον σκοπό τουκαι επιπλέον έχω την αίσθηση ότι τέτοιου είδους βιβλία απομακρύνουν τη σκόνητης λήθης και ακολουθούν ένα οδοιπορικό υγιούς στοχασμού που αναζητά μια νέαοπτική της ανθρώπινης αντίληψης της εποχής μας.
Ο Καπανδρέου κατάφερε με μιαεκφραστική και καλοδουλεμένη συνθετικά κατάθεση να σπάσει το κέλυφος τηςαδιαφορίας, του δόλου, της εξαπάτησης και της τραγικής μοίρας του τόπου μας,και να θέσει εις τον τύπον των ήλων τον καυστικό του λόγο για να προσδώσει μεμια τολμηρή διατύπωση την ανησυχία των νέων μας, τον πόνο των εκτοπισμένων απότη γη τους συμπατριωτών μας και την αδικία που γίνεται σε βάρος της πατρίδαςμας.
Τον συγχαίρω για το βιβλίοτου και εύχομαι συνέχεια της δημιουργίας του.
Ανδρέας Χατζηθωμάς
Ανδρέας Καπανδρέου. Αρουραίοι: αλληγορική ιστορία πολιτικού προβληματισμού. Αθήνα: Συμπαντικές Διαδρομές, 2023.
No comments have been added yet.
