Ασκητική: το φιλοσοφικό κείμενο του Νίκου Καζαντζάκη
«Ήρθαμε από μια άβυσσο του σκότους· καταλήγουμε σε μιαάβυσσο του σκότους: το διάστημα του φωτός μεταξύ του ενός και του άλλουονομάζουμε ζωή»
H«Ασκητική»(στα αγγλικά μεταφράστηκε "Ascesis: The Saviors of God" και στα λατινικά "Salvatores Dei" [Ασκητική: ΟιΣωτήρες του Θεού]) είναι ένα από τα σημαντικότερα έργα του Νίκου Καζαντζάκη(1883-1957). Το βιβλίο ξεκίνησε να γράφεται μεταξύ των ετών 1922 και 1923, ενώο συγγραφέας διέμενε στη Βιέννη και το Βερολίνο, και στη συνέχεια δημοσιεύτηκετο 1927 στο αθηναϊκό περιοδικό Αναγέννηση. Το 1930 οι δικαστικές αρχές της Αθήνας άσκησαν δίωξη εναντίον του Νίκου Καζαντζάκη με την κατηγορία του αθεϊσμού, εξαιτίας των αποσπασμάτων της «Ασκητικής» που δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό. Η ημερομηνία της δίκης ορίστηκε στις 10 Ιουνίου 1930 αλλά δεν έγινε ποτέ.
Το κείμενο αναθεωρήθηκε αργότερα σεδιάφορες περιπτώσεις και έφτασε στην τελική του μορφή το 1944. Ως βιβλίο εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1945 στην Αθήνα.
Πρόκειται για ένα φιλοσοφικό βιβλίο το οποίο ουσιαστικάείναι η προσωπική αναζήτηση του συγγραφέα πάνω σε ζητήματα πνευματικότητας,θρησκείας και ανθρώπινης ύπαρξης.Στην Αισθητική ο Καζαντζάκης αναλύει την προσωπική τουπνευματική πορεία και τις αναζητήσεις του για μια βαθύτερη σύνδεση με το θείοκαι το πνευματικό. Εξετάζει με ποιητικό ύφος τη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, την έννοιατης αγάπης, την αγωνία για την ανθρώπινη ύπαρξη και την αναζήτηση τηςπνευματικής εξέλιξης.
Ο συγγραφέας παρουσιάζει αρχικά έναν πρόλογο. Δεδομένου τουιερού τόνου του βιβλίου, που προσπαθεί να υπερβεί τη φιλοσοφία και τημεταφυσική, αυτή η εισαγωγή γίνεται καλύτερα κατανοητή ως προτροπή. Οι πρώτεςλέξεις συνοψίζουν το υπόγειο ρεύμα των Σωτήρων του Θεού: «Ήρθαμε από μια άβυσσοτου σκότους· καταλήγουμε σε μια άβυσσο του σκότους: το διάστημα του φωτόςμεταξύ του ενός και του άλλου ονομάζουμε ζωή».
Ο Καζαντζάκης πίστευε ότι υπάρχουν δύο ρεύματα στη ζωή: τοπρώτο τρέχει προς την άσκηση, τη σύνθεση, τη ζωή και την αθανασία, ενώ τοδεύτερο προς τη διάλυση, την ύλη, τον θάνατο. Ωστόσο, και τα δύο ρεύματα είναιμέρος του σύμπαντος, και όντας έτσι, ιερά. Καθώς η αντίθεση φαίνεται να είναιεγγενής στη ζωή και άπειρη, τα ανθρώπινα όντα θα πρέπει να προσπαθήσουν ναανέλθουν σε μια αρμονική άποψη αυτών των αντιθέσεων, για να αποτελέσουν οδηγόγια σκέψη και δράση.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου
Μία κρίσιμη βίαιη στιγμή είναιη ιστορική εποχή μας ετούτη, ένας κόσμος γκρεμίζεται, ένας άλλος δεν έχει ακόμαγεννηθεί. Η εποχή μας δεν είναι στιγμή ισορρόπησης, οπόταν η ευγένεια, οσυμβιβασμός, η ειρήνη, η αγάπη θα 'τανε γόνιμες αρετές.
Ζούμε τη φοβερή έφοδο, δρασκελίζουμε τους οχτρούς,δρασκελίζουμε τους φίλους που παραπομένουν, κινδυνεύουμε μέσα στο χάος,πνιγόμαστε. Δε χωρούμε πια στις παλιές αρετές κι ελπίδες, στις παλιές θεωρίεςκαι πράξεις. Ο άνεμος του ολέθρου φυσάει· αυτή είναι σήμερα η πνοή του Θεούμας· ας πάμε μαζί του!
Ο άνεμος του ολέθρου είναι το πρώτο χορευτικόσυνέπαρμα της δημιουργικής περιστροφής. Φυσάει πάνω από τις κεφαλές κι από τιςπολιτείες, γκρεμίζει τις ιδέες και τα σπίτια, περνάει από τις ερημιές, φωνάζει:"Ετοιμαστείτε! Πόλεμος! Πόλεμος!" Τούτη είναι η εποχή μας, καλή ήκακή, ωραία ή άσκημη, πλούσια ή φτωχή, δεν τη διαλέξαμε. Τούτη είναι η εποχήμας, ο αγέρας που αναπνέμε, η λάσπη που μας δόθηκε, το ψωμί, η φωτιά, το πνέμα!
Ας δεχτούμε παλικαρίσια την ανάγκη. Πολεμικός μάςέλαχε ο κλήρος, ας ζώσουμε σφιχτά τη μέση μας. ας αρματώσουμε το κορμί, τηνκαρδιά και το μυαλό μας! Ας πιάσουμε τη θέση μας στη μάχη!
Μην καταδέχεσαι να ρωτάς: "Θα νικήσουμε; Θανικηθούμε:" Πολέμα!
