Elja Daae's Blog, page 7
July 24, 2025
Opruimen is emotie
De afgelopen tijd hebben mijn broer en ik mijn moeders huis opgeruimd. We zijn nog niet klaar, maar veel is inmiddels weg.
We zijn allebei radicaal geweest: vrijwel alles gaat naar de recycling of de kringloop. Dat voelt lekker opgeruimd. Maar het doet ook pijn.
Een aantal dozen met spullen zijn naar het vakantiehuis van een vriendin gegaan, waar ik ze van de week weer tegenkwam. Het waren niet eens spullen die ik wilde hebben, maar toch deed het pijn.
Je zou denken dat ik blij zou zijn dat die spullen een goed thuis hebben gevonden. Maar in plaats daarvan werd ik verdrietig.
Het is ook een rare ontdekking dat niets nog iets waard is. In theorie wel natuurlijk. Maar in de prakijk zijn tweedehands dingen waardeloos. Misschien omdat er zoveel in omloop is.
Mijn broer probeerde de nog goed werkende, vrij nieuwe wasmachine te verkopen op marktplaats en niemand wilde hem hebben. Niet eens gratis. Laat staan dat we al die huisraad verkocht krijgen. De schaaltjes en serviezen die voor mijn moeder zoveel betekenden, zijn nauwelijks geld waard. Beter om alles aan de kringloop te geven of te recylen. Vandaar dat we alles aan het opruimen en aan het inpakken zijn.
Mijn broer stuurde een foto van alle dozen en spullen die door de kringloop worden opgehaald van de week en ik had opeens spijt. Moeten we die dingen niet houden? Wat als ik spijt krijg?
Als mijn moeder zou weten hoe we met die spullen omgaan, zou ze het vreselijk vinden.
Maar de waarheid is dat we allebei al een huishouden hebben. Zo gaat dat als je 50 bent: je hebt alles wat je nodig hebt, als het althans mee heeft gezeten in het leven. Je hebt servies en pannen en lampen en banken en bestek. Je hebt niets meer nodig, tenzij het mooier is dan wat je hebt. En dat blijft een kwestie van smaak.
Er staan nu dozen in mijn huiskamer met spullen die ik niet weg kon doen: een doos vol foto’s en foto-albums, een doos met een paar schalen die ik wilde houden, en een paar dozen met huisraad voor mijn zoon die op kamers gaat. Maar dat is het.
Het gekke aan die spullen is dat 1 doos als het ware gelijk staat aan 100 dozen: een paar emotioneel beladen spulletjes zijn net zoveel waard als de hele inboedel. We zouden alles kunnen houden of heel veel, maar we willen eigenlijk alleen die paar dingen die ons aan haar doen denken of die we toch goed kunnen gebruiken.
Ik ben nooit iemand geweest die veel om inrichting heeft gegeven – ons huis is een nogal eclectische mix van dingen uit landen waar we gewoond hebben en heeft nauwelijks moderne of hippe of design dingen. Dat is ook zinloos met 3 opgroeiende jongens, vind ik – vroeg of laat zit alles onder de yoghurt of cola. Mijn moeder had een hele goede smaak en hield juist van mooie spullen, ze hechte er juist waarde aan.
Helaas kan ik haar spullen niet eens kwijt, al zou ik het willen. Het lijkt zinloos om alles op te slaan in een garage, om ze vervolgens nooit te gebruiken.
Maar toch. Toch doet het pijn.
Bah.
Opruimen is helemaal niet zo leuk.
151/1000
July 23, 2025
Je, lees: ik
Deze poëtische titel schoot me van de week te binnen. Ik vind het zelf eigenlijk de titel van een boek. Mijn boek, misschien.
Je, lees: ik.
Het kwam doordat ik aan het bloggen was en mezelf erop betrapte dat ik overal zei ‘je’ terwijl ik overduidelijk bedoelde ‘ik’. Zo lazen jullie het ook, zag ik aan jullie reacties.
Het is kwetsbaarder om ik te zeggen dan je.
‘Je’ is (bij mij) ook een poging om het verhaal en de ervaringen breder te trekken dan mezelf en meer toegankelijk te maken voor jou als lezer. Als open armen; als een uitnodiging om het ook op jezelf te betrekken; als een uitnodiging om het verhaal breder te maken dan mijzelf.
Misschien is het ook een manier om me/je niet bloot te geven.
Interessant he? De persoonsvorm zegt meer dan je zou denken.
Stof tot nadenken.
150/1000
July 21, 2025
AI-geletterdheid
In mijn werk is de term AI-geletterdheid al een tijdje een van de grote thema’s. Wie begrijpt voldoende van AI om verantwoorde keuzes te maken? Wie kan AI goed inschatten en verstandig gebruiken? Begrijpen we de risico’s en weten we hoe we het slim kunnen inzetten (en dat is meer dan kunnen ‘prompten’)?
Ik moest daar aan denken omdat ik de afgelopen tijd veel gesprekken heb met mensen over AI. Waarmee die mensen dan vooral generatieve AI bedoelen. Omdat ze niet door hebben dat veel van wat ze online doen al heel lang door AI bepaald wordt. Hun social media feeds, de online advertenties die ze zien, de prijzen die ze voorgeschoteld krijgen op boekingssites, etc. etc.
Ik geef toe dat ik ook niet weet hoe auto’s werken, of electriciteit, dus de vraag is of het erg is dat mensen AI niet begrijpen. Maar aan de andere kant: auto’s en electriciteit zijn zodanig gereguleerd dat dat ook niet hoeft. Overheden en producenten hebben er voor gezorgd dat ik niets hoef te begrijpen om het toch veilig te kunnen gebruiken. Zij zien er op toe dat de dingen betrouwbaar zijn.
I.t.t. (generatieve) AI, tot nu toe.
De jonge Fransman waar ik naast zat in het vliegtuig laatst wist niet dat je de tips van ChatGPT over dingen die je kunt doen in Amsterdam altijd moet checken.
De vrienden die ik sprak – hoogopgeleid, veelgebruikers van zowel Claude als CoPilot – wisten wel dat de informatie die uit die systemen komt niet betrouwbaar is.
Maar ze wisten niet dat alle AI-systemen die we gebruiken alleen kunnen bestaan omdat mensen in lagelonenlanden voor 2 dollar per dag zorgen dat al die trainingsdata bruikbaar is en alle rotzooi die mensen invoeren verwijderd wordt. Ze waren in schok.
Ook wisten ze niet dat je in ChatGPT bij de instellingen een knopje hebt dat je uit moet zetten, om te zorgen dat jouw prompts en gebruik niet wordt gebruikt voor het verder trainen van ChatGPT. Handig om uit te zetten als je, zoals een kennis, vertrouwelijk marketingadvies geeft over nieuw uit te brengen producten voor grote merken.
Ik spreek mensen die denken dat ze alle van AI weten, omdat ze kunnen ‘prompten’. Ze realiseren zich kennelijk niet wat AI is en dat het veel meer is dan ChatGPT.
Het bevestigt dat AI-geletterdheid belangrijk is. En dat het nog een flinke klus wordt om mensen er in mee te nemen. Idealiter was dat langzaamaan gebeurt, voordat we al die systemen gingen gebruiken. Maar zo is het niet gelopen (OpenAI had, blijkt uit het boek dat ik hierover las, zelf geen enig idee van de impact die het lanceren van ChatGPT zou hebben op de wereld).
Ik kan me goed voorstellen dat het mensen niet interesseert. En dat ze ChatGPT gewoon gebruiken, omdat het makkelijk en gratis is.
Dat wordt de uitdaging, de komende jaren. Wat moeten we leren? En waar zijn we toe bereid?
149/1000
July 19, 2025
Een boek met impact
Als ik het zo teruglees, is mijn blog van gisteren een beetje heftig. Het is niet zo bedoeld. Het was gewoon iets waar ik over na dacht. Sorry dat ik het over je uit heb gestort, als je het toevallig gelezen hebt en er niet op zat te wachten.
Ik moet zeggen dat het waarschijnlijk gedeeltelijk kwam door het boek dat ik aan het lezen ben (bijna uit): Troost. Dank lieve lezer voor de tip!
(en gedeeltelijk door dat virus dat nog steeds zorgt voor een nogal lethargisch en afgevlakte gevoel)
Naar ik begreep staat dit boek op de leeslijst van verschillende sociale opleidingen, als een klassieker. Het duurde even voor ik er aan begon omdat ik verwachtte dat het een heel zwaar werk zou zijn. Maar het is zo persoonlijk en fijn geschreven dat het je vanaf de eerste bladzijde grijpt. Zelfs als start je met het voorwoord.
Ik heb het boek bijna uit en ook bijna in 1 ruk uitgelezen. Zoveel dingen worden opeens duidelijk over hoe wij (jij, ik, anderen) omgaan met verrdriet. Het verdriet van onszelf maar ook het verdriet van anderen.
Hoewel het erg herkenbaar is voor mensen die door klassieke rouw heengaan, omdat ze iemand hebben verloren, is het meteen ook duidelijk dat verdriet en rouw en pijn veel groter zijn. Het verlies van een baan, een relatie, een huis, … het kan alles zijn. En in alle gevallen moet een mens getroost worden. Maar niemand is echt goed in troosten.
Misschien omdat we allemaal niet zo goed zijn in omgaan met onze eigen pijn, concludeer ik uit het boek. En we kunnen (leer ik) maar zo goed anderen troosten als we onszelf kunnen troosten.
Hoe dan ook. Niet het meest opbeurende boek voor de zomer, maar wel een extreem impactvol boek. Ik verwacht niet dat je zomergasten zin hebben om er over door te bomen, want de zomer leent zich voor veel mensen meer voor wat meer luchtige onderwerpen. Maar als je iemand kent die worstelt met verdriet, of je doet dat zelf, is het een fijn boek.
148/1000
July 18, 2025
Is machteloosheid een emotie?
‘Schuldgevoel is geen emotie’, zei H. een keer tegen mij. Zij kan het weten, want ze heeft er voor gestudeerd.
Ik vond het helpend. Het doet je nadenken over wat er eigenlijk achter zit. Wat er bij je gebeurt.
De theorie is geloof ik dat alles emotie terug te brengen zijn op 3 of 4?basisemoties. Woede, verdriet, …liefde? *
Maar van de week, na een paar vervelende situaties, zat ik te denken over machteloosheid.
Machteloosheid als iemand overlijdt.
Machteloosheid als het je niet lukt om je kind te helpen.
Machteloosheid bij verdriet dat je niet kunt oplossen voor een ander.
Machteloosheid als iets niet goed gaat maar je niet weet waarom.
Machteloosheid als je voor de zoveelste keer probeert je kind in te schrijven op zijn nieuwe opleiding en de website het niet doet, zonder mogelijkheid om het op te lossen.
Machteloosheid is een *S-emotie. Ik weet niet of het woede is of verdriet. Maar het is geen fijn gevoel.
Ik weet niet of ik het altijd herken bij mensen. Want wie zich machteloos voelt, kan verschillend reageren. Gaan vechten en de strijd aangaan (zinvol of niet). Of juist opgeven. Of accelereren en verder gaan.
Maar misschien zijn dat de drie manieren om met alles om te gaan?
Volgende keer dat ik H spreek, ga ik het haar vragen. Het spectrum van machteloosheid en de ‘handelingsopties’ die het geeft.
147/1000
* Hier staat dat het er 8 zijn:
1. Liefde
2. Angst
3. Vreugde
4. Woede
5. Verdriet
6. Verrassing/Verbazing
7. Schaamte
8. Walging
July 16, 2025
Virus
Ik heb kennelijk een virusje opgepikt in het vliegtuig vanuit Geneve, want ik ben verkouden. Heel irritant.
En toch biedt het ook inzichten.
Vandaag constateerde ik dat er dingen zijn die ik niet kan als ik ziek ben. Ingewikkelde mails lezen, bijvoorbeeld, ging niet zo goed. Ik begreep gewoon niet wat er stond.
Ingewikkelde podcasts in het Engels luisteren met iemand die heel snel praat over ingewikkelde onderwerpen (in dit geval de toekomst van Apple, Microsoft en OpenAI en AI) lukte ook niet echt. Na twee keer terugspoelen om nog een keer te luisteren, gaf ik het op.
Oh en het is geen goede dag als ik mijn leesbril sochtends al op moet.
Zwemmen vanochtend vroeg was een totale no-go.
Tsja. Verkouden zijn maakt alles heel duidelijk. Wat je kan. Wat je nodig hebt. Wat wel en niet lukt.
Wat wel lukte was de twee uur durende diploma-uitreiking van mijn oudste. Ruim 100 mooie jong-volwassenen, ruim 100 speeches, met die van ons als nummer 91. Het was een feest om 100 mensen te zien vieren wat ze hebben gepresteerd en te bedenken wat ze gaan doen in de toekomst.
Een verkoudheidje, ach.
Een virusje mag de pret niet drukken.
146/1000
July 15, 2025
De ondergang van het internet
Ik kwam in Geneve vorige week een medeblogger tegen. Niet de minste: iemand die werkt voor een organisatie die zich inspant om het internet toegankelijk te houden voor iedereen en iedereen die dat nu nog niet heeft toegang te geven tot het internet.
We kwamen te praten over wat we als bloggers geloven, waar we voor staan: to democratize the internet, om met Worpress-oprichter Matt Mullenweg te spreken (toen nog heel non-profit!).
Internetvrijheid is een gecompliceerd iets, want de vrijheid van de een is de beperking van de ander. Als we allemaal mogen doen wat we willen, kunnen er ook dingen op het internet gebeuren die voor bepaalde groepen onwenselijk zijn en zelfs inbreuk maken op grondrechten. Maar als een paar partijen of overheden alles bepalen, worden onze democratische en economische vrijheden weer enorm beperkt. Plus, die patijen worden de feitelijke beschermers van onze rechten op het internet, als een soort filter.
Het is ironisch dat we onze toegang tot het internet al jaren in handen geven van een paar grote, commerciële bedrijven, die feitelijk onze poortwachters tot het internet zijn (Meta/Facebook, Google, om er een paar te noemen). Het grootste deel van ons internetgebruik loopt tenslotte via hun apps en websites. Alsof we vrijwillig onze vrijheid hebben opgegeven, in het volste vertrouwen dat dat goed komt en goed gaat.
En nu doen we het zelfde met generatieve AI, zonder ons af te vragen wat de kwaliteit is van de resultaten die we voorgeschoteld krijgen. Laat staan de vraag of dit is wat we moeten willen.
Maar door vrijwillig oze internettoegang te laten beperken door een paar grote ‘filters’, of die nu Google heten of Instagram of Facebook of ChatGPT of Perplexity, beperken we tegelijk de keuzes voor de toekomst.
Want: het internet was tot nu toe een goed verdienmodel. Je kon er geld verdienen met advertenties op je website, of door slimme contentmarketing te doen en te zorgen dat mensen op de inhoud van je artikelen afkwamen. Zodat je ze kon vangen in je net en ze hopelijk kon overtuigen van de volgende stap. Of dat nou een abonnement is op dit blog (!), of het opbouwen van vertrouwen in je merk, of het klikken op informatie over je producten of diensten. Wat het ook is, mensen moesten wel eerst landen op je website.
En precies dat gebeurt niet meer.
Mensen klikken niet meer door, vanuit zoekresultaten in Google, ChatGPT of Perplexity. Ze krijgen het antwoord al in die app, soms ook nog eens met vermelding van bronnen (waar kennelijk niemand op klikt, want het antwoord staat er al).
Ik zie overal SEO-experts (nu allemaal opeens ook ‘AI’-experts!) verkondigen dat het allemaal geen probleem is. Dat je vooral moet zorgen dat je website goed gevonden wordt door ‘AI” (lees: generatieve AI bots en zoekmachines). Dat het dan allemaal goed komt.
Onzin natuurlijk.
Het komt niet goed.
Je hebt geen keuze, je moet optimaliseren vor deze nieuwe werkelijkheid. Maar clicks gaat het natuurlijk niet meer opleveren.
Zoals je vroeger niet afhankelijk moest zijn van zoekmachines als Google, moet je vooral ook niet afhankelijk worden van AI-chatbots. Alx je het al niet deed, moet je in gaan zetten op directe relaties met je bezoekers. Nieuwsbrieven, blogabonnementen, social media accounts die het volgen waard zijn …wat je dan ook maar kunt verzinnen.
En misschien niet gek om bij al je enthousiasme voor ‘AI’ te blijven nadenken: 1) weet ik zeker dat deze resusltaten kloppen; en 2) hoe zorg ik dat ik bij blijff dragen aan het vrije internet en direct blijf horen van de bedrijven en personen en organisaties die ik wil steunen?
PS Ik kwam iemand van Wikimedia tegen in Geneve (over het vrije internet gesproken) en kreeg een sticker. Twee zelfs, maar de tweede is voor Wikimediafan J.
145/1000
July 14, 2025
Vakantiejaloezie
Overal waar je komt praten mensen deze week (en de komende weken) over wat ze gaan doen, deze zomer. En dat deed me terugdenken aan een paar jaar geleden.
We hadden tijdelijk 1 inkomen en dat maakte ons voorzichtig. Dus: geen zomervakantie, anders dan een paar nachtjes op een camping in de buurt.
Op mijn Instagram (nog een reden dat ik Instagram niet mis), buitelden mensen over elkaar heen om te laten zien hoe leuk hun zomervakantie was. Hoe exotisch hun locaties. Hoe mooi hun vakantiehuizen. Hoe lekker hun vakantie-eten. Hoe prachtig bruin hun kinderen in hun mooie zomeroutfits. Hoe gelukkig hun vakantierelaties.
Ik had het er best moeilijk mee. Ik was blij dat we de vrijheid hadden om te beslissen dat een van ons kon stoppen met werken omdat dat ons levensgeluk ten goede kwam. En dat we konden leven van 1 inkomen, door alle extra’s uit ons leven te bannen en alles wat maar mogelijk was stop te zetten en niet meer te doen.
Ik ben iemand die zich prima vermaakt, ook zonder exotische locatie. Boeken, de hangmat, de moestuin. Mijn kinderen ook: we wonen vlakbij het strand, de voetbalvereniging, de hockeyclub, parken, basketbalveldjes, speeltuinen. Ze vermaken zich wel.
Wat ik die ene zomer vooral miste was niet de luxe vakantie of het weg-zijn, maar de ervaring. Af en toe werd ik er verdrietig van, weet ik nog, het idee dat ik een van de paar vakantie-ervaringen die je als gezin maar hebt in een mensenleven zou gaan missen. Zo veel zijn het er niet, als je terugkijkt, die zomers met je gezin.
(twee nachten op de camping, stokbrood eten bij de tent, zittend op de grond want niet genoeg kampeerspullen, heeft wel degelijk een fijne herinnering opgeleverd, achteraf gezien, maar dat wist ik toen nog niet).
Ik herinnerde ik me dat gevoel, toen ik van de week naast bekenden stond die hun vakantieplannen beschreven. Je weet eigenlijk niet wie het zich niet kan veroorloven, als je zo staat te praten. Alsof het normaal is dat iedereen op zomervakantie gaat.
Is niet zo.
Ik had in ieder geen behoefte meer om mijn plannen te gaan beschrijven.
En gelukkig vroeg niemand er naar. Dat scheelt. 
145/1000
July 13, 2025
Genoeg
Heb niet iedere dag geblogd. Ik denk zoveel en ik voel zoveel en het is te veel om te delen. Jammer, want het opschrijven zou lekker zijn.
Ik begin ook een klein beetje genoeg te krijgen van mezelf als blogger, eerlijk gezegd. Bloggen over wat je hebt gedaan, gedacht, bedacht, ingezien, beleefd en vindt….. pfff. Whatever. Wat doet het er toe?
Als ik slim was, blogdee ik alleen over AI, maar ik ben al genoeg met AI bezig in mijn werk. Plus: ik weet niet of AI echt nog meer aandacht nodig heeft.
Liever wat minder, zou ik zeggen.
Ik zat in het vliegtuig naast een jongen die met ChatGPT zijn reis naar Amsterdam had uitgestippeld (wallen, coffee shop, rondvaartboot).
Ik zei tegen hem dat hij vast wel wist dat ChatGPT niets weet en een percentage van de output gewoon verzint. Maar dat had hij nog nooit gehoord, zei hij.
Logisch dat de conferentie waar ik was ging over digitale inclusie, de skills gap en the digital divides.
In een van de sessies waar ik bij zat (als eek van de weinige geïnteresseerden) legde 3 mensen van big tech bedrijven uit te leggen dat zij vooral de overheid aan het uitleggen waren wat AI is. Hele programma’s hebben ze.
Benieuwd naar de inhoud. Staat op mijn lijstje.
Ik blog maar gewoon door. Wie weet waar het op uitdraait.
143/1000
July 11, 2025
Terug
mijn uitzicht vanochtend na het zwemmen. niet slecht!Ik wil zo veel vertellen. Maar ik doe het niet. Anders dan dat ik vandaag, na 3 dagen conferenties, vrij heb genomen van conferenties en ben gaan zwemmen in het meer van Geneve. En toen naar het museum ben gegaan om Picasso en Van Gogh te bekijken. En een boek te lezen.
Als je 3 dagen in sessies zit en mensen ontmoet, heb je even nodig om het te laten bezinken. Er waren zoveel dingen die ik me opvielen dat het lastig is om ze te destilleren.
Ik heb geen nieuwe dingen geleerd (behalve dan over zeekabels! maar dat was buiten de sessies om). Maar ik heb wat ik wist bevestigt. En soms verdiept.
Het is niet zo erg om niets nieuws te leren en in plaats daarvan je kennis te bestendigen, als het ware. Helemaal niet als je ook nog eens nieuwe mensen ontmoet. Dat is op zichzelf al weer een bevestiging: alles draait om relaties. En relaties bouw je alleen op als je mensen af en toe eens in de ogen kunt kijken, in het echt, en een hand kunt geven.
En daarmee ga ik nu inpakken en naar het vliegveld. Gisteren was leuk, maar de dagen daarvoor waren een beetje eenzaam. Ik miste mijn jongens, mijn collega’s en ook een beetje het bekende. Dat niet iedereen om je heen een andere taal spreekt. Ook al heb ik jaren zo geleefd, dat was altijd vanuit het besef dat mijn huis daar ook stond en mijn gezin in de buurt was.
Helemaal alleen vond ik het toch minder leuk.
Klaar voor de terugreis.
142/1000
